Tüm dünya tek bir para birimine sahip değildir çünkü tek bir ekonomik sistem tarafından düzenlenemeyecek kadar çeşitlidir. Tek bir para birimi ancak tüm ulusların ekonomik ölçütlerinin aynı olması halinde işlerlik kazanabilir.
ABD, İngiltere, Hindistan, Almanya, Avustralya ya da başka bir ülkenin internet sitesinden, kendi para birimimizi onlarınkine çevirmek zorunda kalmadan online alışveriş yapmak bizim için çok kolay olmaz mıydı?
Dünyadaki herkes aynı para birimini kullansaydı, eğitim masrafları da aynı olurdu, dolayısıyla burslara başvurmaya daha az ihtiyaç duyulurdu. Gezegenimizdeki uluslar neden farklı para birimleri kullanıyor?
Tek dünya, tek para birimi
“Tek dünya, tek para birimi” dediğimizde, dünya üzerindeki tüm ulusların aynı ekonomik ve/veya mali politikaları paylaşması gerektiğini kastediyoruz. Ancak, farklı uluslar mali durumlarını yönetmekte ve vatandaş odaklı stratejilerini farklı şekillerde yürütmektedir. Bazı uluslar mali durumlarını çok iyi yönetirken, diğer uluslar önemli şekillerde mücadele etmektedir.
Küresel para birimi kavramını anlamak için bir örnek
Her üyenin tek bir hesaba erişimi olduğu ve herkesin bu hesabı istediği gibi kullanabildiği bir aile hayal edin. Büyükbaba tüm fonlarını etkin bir şekilde yönetiyor; varlıklara akıllıca yatırım yapıyor, parayı israf etmiyor ve düzgün bir fon akışına sahip. Buna karşılık torunu, oyun sistemleri, lüks restoranlarda pahalı yemekler ve abartılı gösterişler gibi önemli olmayan eşyalara dikkatsizce para harcıyor.
Torun sonunda faturalarını geri ödeme yükümlülüğünü terk eder ve yükü pervasızca başkalarının üzerine yıkar. Sonunda, kişisel olarak hiçbir suç işlememiş olan büyükbaba, büyük meblağları ödemek zorunda kalır ve borçlanır.
Şimdi, bu bir aile örneğiydi, ancak gerçek dünyadan örnekler de kullanabiliriz.
Smithsonian Anlaşması (1971)
Matsushita Electric’in kurucusu Bay Konosuke Matsushita bir zamanlar “Peace, Happiness, and Prosperity” dergisi için bir makale yazmıştı.
Matsushita, 1971 yılının Aralık ayında Washington’da on ülkenin bir araya gelerek “Smithsonian Anlaşması” olarak bilinen yeni bir küresel para sisteminin oluşturulduğunu açıkladığını belirtmektedir. ABD Hükümeti, bu uluslar tarafından arttırılan 38 ABD Doları fiyatla dolarları altın karşılığında bozdurmayı taahhüt etmişti.
Bu anlaşma aslında sadece 15 ay kadar sürdü.
Kağıt üzerinde bile çok az güce sahip olmasına rağmen, bu anlaşma gerçek dünya piyasasında kesinlikle başarısız oldu. Doların değeri 1973’te %10’un üzerinde düşerek altın fiyatını ekonominin istikrarı açısından sağlıksız bir noktaya itti; ons başına 42 dolar. (Smithsonian Anlaşması)
O zamana kadar, dünya genelinde ülkelerin çoğunluğu sabit döviz kuru uygulamasını terk etmişti.
Tek Para Birimi Sisteminin Avantajları
- Tek bir para birimi sistemi nedeniyle ortaya çıkabilecek bazı varsayımsal avantajlar vardır:
- Fiyatlarda netlik sağlanacak, hesap makinesi taşıma ihtiyacı ortadan kalkacak
- Diğer ülkelerdeki ödemeler için harcamaları dönüştürmeye gerek yok
- Daha iyi para yönetimi
- Adil ve Serbest Ticaret
Tek Para Birimi Sisteminin Dezavantajları
- Bazı ülkeler son derece zengin olurken, diğerleri o kadar zengin olmayacağından, insanların orada yaşaması zor olacaktır.
- Tüm ülkeler için adil olacak bir faiz oranı veya para oranı bulmak zor olabilir.
- Ülkeler mali özerkliklerini kaybedeceklerdir.
- Sonunda bir ekonomik krize yol açacaktır
Tek Dünya Para Birimi: 2050
Temel olarak 2050 yılında Dünya’nın nasıl bir yaşam alanı olacağına dair tahminlerde bulunan 2050.earth adlı bir web sitesi, “Dünya tek bir para birimiyle yönetilecek ve bunu kullanmak için bir kimlik çipine ihtiyacınız olacak.
Herkese doğumunda bir kimlik çipi verilecek ve bu bizim yeni kimlik ve para birimimiz olacak… Hayat daha kolay olacak, ancak mahremiyet duygumuzu kaybedeceğiz”.
Dürüst olmak gerekirse, bu kulağa biraz tuhaf geliyor, ancak dünyanın ne kadar hızlı büyüdüğünü düşünürsek, yapay zeka ile nelerin mümkün olabileceğini kim bilebilir. Şu anda, mali durumumuzu dikkatle yönetirken sadece geleceği tahmin edebiliriz.
