İran dini Lideri Ali Hamaney geçen hafta “dünyanın yeni bir dünya düzeninin eşiğinde olduğunu” ve bunun oluşmasında Tahran’ın güçlü bir role sahip olacağını açıklamıştı. İran’daki en kıdemli din adamının İran üniversitelerine kayıtlı öğrencilere verdiği mesaj buydu. Geçmişte Hamaney, küresel siyasetin geleceğine ilişkin açıklamalarını İran Uzmanlar Meclisi’ne iletmişti. Bu sefer seyirci farklıydı.
Hamaney’e göre Amerika’da üniversitelerde okuyan ve ABD’nin emperyalist içgüdülerinden nefret eden çok sayıda öğrenci var.
Dinleyicilere, İran’ı tanımak için bu öğrencilerle temasa geçmeye başlamaları ve Batı medyasının önyargısı olarak gördüğü şeylerden uzak, İran’ın gerçek karakteri ve nitelikleri hakkında bilgi vermeleri konusunda çağrıda bulundu. İran’ın bu “yeni dünya düzeninde” önde gelen ülkelerden biri olacağına inandığını vurguladı. Uluslararası siyasetin bu yeniden düzenlenmesinin Amerikan etkisinin yerini alacağını tahmin ediyordu. Bunun nedeni hem kapitalizmin hem de Batı etkisinin erozyona uğraması sonucu olarak ABD’nin gerilemesi kaçınılmazdır…
Bu siyasi tahmin, İran ve ABD, eski nükleer programı üzerinde bir anlaşmaya varmak için müzakere ederken yapıldı. Dini lider ayrıca Amerika’nın günden güne zayıfladığını söyledi. Ve yeni bir küresel düzenin yükselişi ile Ukrayna’daki savaş arasında bir bağlantı kurdu. Yine İran halkına bu yeni dünya düzeninin ortaya çıkmasına hazırlıklı olmalarını tavsiye etti. Bunu, çok kutupluluğa doğru ve uzun süredir küresel siyasete egemen olan iki kutuplu veya tek kutuplu düzenlemelerden uzaklaşma olarak nitelendirdi.
Ancak Hamaney, bu radikal değişikliklerin hangi süreçlerle gerçekleşeceği konusunda ayrıntı vermedi. İran’ın uluslararası politikanın böylesine büyük bir dönüşümünde oynayacağı rolü belirtmedi. Amerika’nın çöküşünün kaybedenlerini ve kazananlarını listelemedi.
Amerika’nın bölgedeki askeri gücünün kaybı, İran’ın nükleer gücünün artması anlamına gelmiyor. ABD, ordusuna çok fazla para harcamayı göze alamayan İran’a kıyasla büyük bir askeri gücü elinde tutacak. Bu, uzun süredir acı çeken İran halkının refahı pahasına gerçekleşiyor. Devletlerarası ilişkiler sistemi, onu yöneten büyük askeri güçlere bağlıdır. Ancak İran, ABD güçlü bir askeri ulus olduğu için Amerika’nın askeri gücünü geçemeyecek. Bu arada Hamaney, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın uluslararası siyasetin temellerini nasıl değiştireceğini de açıklamadı.
Belki İran, özellikle yaptırımların kaldırılmasından sonra dünyadaki diğer ülkelerle ilişki kurmaya çalışacak. Ancak dış dünyayla olan temaslarını artırma girişimi geri çevrilebilir. Çoğu ülke İran devletinin terörün sponsoru olduğunu biliyor. Ayrıca İran’ın kendi halkını ezdiğinin ve bir demokrasi olmadığının da tamamen farkındalar. Tahran, korkunç insan hakları sicilini dünyanın geri kalanından gizleyemez. İran başarısız bir siyasi rejim örneğiyse, dış politikası uluslar arasındaki ilişkilerde toptan değişiklikler için nasıl bir katalizör olabilir?
Dünya, İran’ın dış politikasının kendine özgü bir amacı olduğunu biliyor; bu, bölgesel hakimiyet ve birçok toplumun uyumlu sosyal ve politik dokularının bozulması. Bir kez daha: Diplomasisi diğer devletlerin ulusal çıkarlarına zarar vermek üzerine kuruluyken, uluslararası çevrelerde nasıl lider olabilir?
İran büyük ihtimalle şu anda gözlemci devleti olduğu Şanghay İşbirliği Örgütü gibi diplomatik toplantılara üye olmayı yeterli bulacaktır. Ancak Çin ve Rusya, İran’ın tam üyelik teklifini reddederse, bu Tahran’ın liderleri için bir tokat olur. İran’ın uluslararası ilişkilerin yönünü değiştirmedeki öncü rolünden bahsetmesine rağmen, onu en çok destekleyen iki ülkenin bile onun önemli bir bölgesel devletler birliğine tam üye olmasına izin vermeyeceği mesajını verecekti. İran, Amerikan karşıtı bir uluslar koalisyonu temelinde uluslararası politikada değişiklik yapamaz.
Hamaney’in açıklaması, küresel siyasetin geleceğine dair bir öngörüde bulundu. Bununla birlikte, İran’ın, ülkeler arasında gelişmiş bir ilişkiler sistemine katkıda bulunacak iyi veya olumlu hiçbir şeyi yoktur.
