Ukrayna’daki savaş belirsizliklerle dolu olmaya devam ediyor. İkili bir anlaşmazlıkta her iki tarafın da meşru talepleri ve beklentileri olabilir, ancak bu on binlerce insanın ölümünü veya fiziksel altyapıya verilen muazzam hasarı haklı çıkaramaz.
Alt aktörlerin çatışmaya müzakere edilmiş bir çözüm bulmak için çok çalıştıklarına dair işaretler var. Rusya’nın başlangıçtaki askeri hedeflerine ulaşamaması, onu Ukrayna’ya hala ciddi zararlar verebileceğini kanıtlamaya itti.
Ruslar ve Ukraynalılar, ortak sınırların her iki tarafında o kadar iç içe geçmiş bir toplum oluştururlar ki, bir elmanın iki yarısı olarak kabul edilebilirler. Yüzbinlerce birleşik aile olmalı. Canlı yayın sırasında “Savaşa Hayır” yazan bir pankart açan Rus TV çalışanı Maria Ovsyannikova gibi, ülkelerinin haklı olanın ötesine geçtiğine inanan Ruslar da olabilir. Benzer şekilde, Rusya’nın bu kadar kışkırtılmaması gerektiğine inanan Ukraynalılar da olabilir.
- Türkiye’nin mülteci sicili: Sıcak karşılamadan ciddi endişeye
- Almanya, yeniden silahlanma vaadiyle felsefi tartışmaya ihtiyaç duyuyor
Ne yazık ki, düşmanlıklara erken bir son vermeyi pek umursamayan bazı NATO üyesi ülkeler var. Rusya’yı zayıflatmak ve rahatsız etmekle daha çok ilgileniyorlar gibi görünüyor. Yani Ukraynalı sivilleri otobüsün altına atıyorlar. Rakip olarak gördüğünüz bir ülkeyi zayıflatmak haklı olabilir, ancak bunu masum Ukraynalılar pahasına yapmak ahlaki olarak tartışılabilir bir tutumdur.
Ukrayna krizinde çözülmesi zor konuların uzun bir listesi var, ancak bunlardan beşi özellikle önemli: Kırım’ın statüsü; Donbas ve kendi ilan ettikleri Donetsk ve Luhansk eyaletleri; Bucha katliamı; Mariupol’daki çatışmalar; ve Ukrayna için uluslararası garantili tarafsız bir statü. Bunlar çözülmezse iki ülkenin de kanaması devam edecek.
İlk iki sorunun soğumasına izin verilmeli ve ateşkes sağlandıktan sonra koşullar olgunlaştığında tekrar ele alınmalıdır. Kiev’in eteklerindeki Bucha’dan gelen korkunç görüntülerde, bazılarının elleri arkadan bağlı yaklaşık 500 ceset olduğu görülüyor. Arabuluculuk çabaları tamamen sona erdirilmedi ancak bu tür katliamlar barış çabalarını daha da zorlaştırdı. Mariupol’da Rusya, bu şehir ile Kırım arasında bir koridor açmaya çalışıyor.
Moskova’nın BM Güvenlik Konseyi’ndeki vetosu nedeniyle, Rus işgaline ilişkin alınacak tek karar BM Genel Kurulu’nda sunuldu ve BM Genel Kurulu kararı 141 lehte, beş aleyhte ve 35 çekimser oyla kınadı. Rusya geri adım atmakta zorlanıyor ama bu ezici oydan bir sonuç çıkarmak zorunda.
Rusya için en önemli konu Ukrayna’nın NATO üyesi olmasını engellemektir. Moskova, NATO’nun yardımıyla başını belaya sokabilecek güçlü bir ordusu olan bir ülkeye sınırdaş olma düşüncesinden her zaman rahatsız olmuştur. Buna karşılık Ukrayna, Rusya’nın istediği zaman işgal edebileceği bir ülke olmak istemiyor. Bu, egemen bir ülkenin statüsüne aykırı olacaktır. Müzakereciler her iki tarafın da beklentilerini karşılayacak sihirli bir formül bulmaya çalışıyorlar.
Görünen o ki, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin öngörülebilir gelecekte masadan kalktığı konusunda zımni bir anlaşmaya varıldı. Şu anda düşünülmekte olan daha gerçekçi bir statü, onu uluslararası garantili tarafsız statüye sahip bir ülke yapmaktır.
Ukrayna, garantör ülkelerin BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi artı Türkiye ve Almanya olmasını önerdi. Belarus’tan da bahsedildi. Ukrayna ayrıca NATO Şartı’nın 5. Maddesinde yer alan prosedürün bir sonucunu da önerdi. Bu prosedüre göre, bir NATO ülkesine saldırı olursa, tüm üye ülkeler bunu kendi ülkelerine yönelik bir saldırı olarak kabul edeceklerdir. Böyle bir teklif mantıklı değil çünkü Rusya’nın garantörler arasında bulunması sorun yaratabilir.
Ankara şu anda Türkiye ve Almanya ile birlikte P5’ten (eksi Rusya) oluşabilecek garantör ülkeler ekibi için alternatif bir çerçeve üzerinde istişareler yürütüyor. Bu çerçeve, garantör ülkelerin Ukrayna’nın tarafsızlığının ihlal edilmesini önlemek için oybirliği içinde hareket etmelerini önermektedir.
Pek çok ülke bu krizin çözümüne katkıda bulunmak için can atıyor, ancak parmaklarını yakmadan. Garantör olmaktan çekiniyorlar çünkü iki ülkenin yeniden çatışması durumunda Rus düşmanlığıyla karşılaşmak istemiyorlar.
