Balfour Deklarasyonu -1917
Balfour Deklarasyonu, (2 Kasım 1917), “Filistin’de Yahudi halkı için bir ulusal yurt kurulmasına” İngiliz desteğinin beyanıdır.Lord Arthur Balfour, 2 Kasım 1917 tarihinde uluslararası Siyonist hareketin liderlerinden olan Lord Rothschild’e bir mektup göndererek, Filistin topraklarında bir Musevi devleti kurulması konusunda İngiliz hükûmetinin destek vereceğini bildirmiştir.
Balfour Deklarasyonu, İngiliz hükümeti tarafından 1917’de Birinci Dünya Savaşı sırasında, filistin’de “Yahudi halkı için ulusal bir ev” kurulmasına destek verildiğini duyuran bir kamuoyu bildirisiydi. Bildirge, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı Arthur Balfour’un Siyonist Büyük Britanya ve İrlanda Federasyonu’na iletilmek üzere İngiliz Yahudi cemaatinin liderlerinden Lord Rothschild’e gönderdiği 2 Kasım 1917 tarihli bir mektupta yer aldı. Bildiri metni 9 Kasım 1917’de basında yayınlandı.
Yazışmanın kesin anlamı tartışılsa da, ifadeleri genellikle hem Sykes-Picot Anlaşması (İngiltere ve Fransa arasında gizli bir anlaşma) hem de Hüseyin-McMahon yazışması (Mısır’daki İngiliz yüksek komiserliği arasındaki mektup alışverişi) ile çelişiyordu.
Kasım 1914’te Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etmelerinin hemen ardından İngiliz Savaş Kabinesi Filistin’in geleceğini düşünmeye başladı; iki ay içinde, Siyonist Kabine üyesi Herbert Samuel tarafından Kabine’ye, savaşta daha geniş Yahudilerin desteğini almak için Siyonist arzuların desteklenmesini öneren bir muhtıra verildi. Nisan 1915’te İngiliz Başbakanı H. H. Asquith tarafından Filistin dahil Osmanlı İmparatorluğu’na yönelik politikaları belirlemek üzere bir komite kuruldu. Osmanlı İmparatorluğu’nda savaş sonrası reformdan yana olan Asquith, Aralık 1916’da istifa etti; onun yerine David Lloyd George İmparatorluğun bölünmesini tercih etti. İngilizler ve Siyonistler arasındaki ilk müzakereler, 7 Şubat 1917’de Sir Mark Sykes ve Siyonist liderliğin katıldığı bir konferansta gerçekleşti. Müteakip tartışmalar, Balfour’un 19 Haziran’da Rothschild ve Chaim Weizmann’ın bir kamu bildirisi taslağı sunmalarını talep etmesine yol açtı. Eylül ve Ekim aylarında İngiliz Kabinesi tarafından Siyonist ve anti-Siyonist Yahudilerin girdileriyle ancak Filistin’deki yerel halktan hiçbir temsil alınmadan başka taslaklar tartışıldı.
1917’nin sonlarına doğru, Balfour Deklarasyonu’na giden yolda, daha geniş çaplı savaş Britanya’nın iki müttefiki tam olarak angajmana girmemişken bir çıkmaza girmişti: Birleşik Devletler henüz bir kayıp vermemişti ve Ruslar bir devrimin ortasındaydı. Bolşeviklerin hükümeti ele geçirmesiyle. Güney Filistin’de bir açmaz 31 Ekim 1917’de Beerşeba Savaşı ile kırıldı. Son bildirgenin yayınlanmasına 31 Ekim’de izin verildi; önceki Kabine tartışması, Müttefik savaş çabaları için dünya çapındaki Yahudi toplumu arasında algılanan propaganda faydalarına atıfta bulunmuştu.
Bildirinin açılış sözleri, büyük bir siyasi güç tarafından Siyonizme verilen desteğin ilk aleni ifadesini temsil ediyordu. “Ulusal yurt” teriminin uluslararası hukukta bir örneği yoktu ve bir Yahudi devletinin tasarlanıp tasarlanmadığı konusunda kasıtlı olarak belirsizdi. Filistin’in amaçlanan sınırları belirtilmedi ve İngiliz hükümeti daha sonra “Filistin’de” kelimelerinin Yahudi ulusal evinin tüm Filistin’i kapsamadığı anlamına geldiğini doğruladı. Bildirinin ikinci yarısı, aksi takdirde Filistin’in yerel nüfusunun konumuna zarar vereceğini ve “Yahudileri kendi topraklarında yabancı olarak damgalayarak” dünya çapında antisemitizmi teşvik edeceğini iddia eden politikanın muhaliflerini tatmin etmek için eklendi. Bildiri, yerel nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan Filistinli Arapların medeni ve dini haklarının yanı sıra Filistin dışındaki diğer ülkelerdeki Yahudi topluluklarının hak ve siyasi statülerinin korunması çağrısında bulundu. İngiliz hükümeti 1939’da yerel nüfusun görüşlerinin dikkate alınması gerektiğini kabul etti ve 2017’de bildirgenin Filistinli Arapların siyasi haklarının korunması çağrısında bulunması gerektiğini kabul etti.
Deklarasyonun uzun süreli birçok sonucu oldu. Dünya çapındaki Yahudi toplulukları içinde Siyonizme olan popüler desteği büyük ölçüde artırdı ve daha sonra İsrail ve Filistin toprakları olan Zorunlu Filistin’in kuruluş belgesi olan Filistin için İngiliz Mandası’nın temel bir bileşeni haline geldi. Sonuç olarak, genellikle dünyanın en zorlu çatışması olarak tanımlanan devam eden İsrail-Filistin çatışmasının başlıca nedeni olarak kabul edilir. Bildirinin İngilizlerin McMahon-Hussein yazışmalarında Mekke Şerifine verdiği daha önceki vaatlerle çelişip çelişmediği gibi bir dizi alan üzerinde tartışmalar devam ediyor.
