Her şey sosyalizmle ilgili değil Doğu-Batı Almanya farklılıkları ve kökenleri hakkında
Almanya’nın birleşmesinin üzerinden 30 yıl geçmesine rağmen Doğu-Batı farklılıklarından çokça söz ediliyor. Tamamen ekonomik farklılıklara ek olarak, burada odak noktası sosyo-kültürel tutum ve davranışlardaki farklılıklar. Bu tartışmaların bu kadar uzun bir aradan sonra hala devam etmesi şaşırtıcı görünse de “Kalıcı farklılıkların kaynağı neler?’ sorusunu gündeme getiriyor. Tipik olarak, bu soru, farklı toplumsal etkilere yol açan farklı siyasi sistemlerin deneyimiyle yanıtlanacaktır. Sonuç olarak, Almanya’nın 1949’da Alman Demokratik Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti’ne bölünmesi ve 1990’da yeniden birleşmesinin ardından sosyal bilimlere büyük ilgi oluştu. Ancak bölünmeden önce Doğu ve Batı Almanya’daki nüfus farklıydı. Bununla birlikte, bugün kalan farklılıkların değiştirilemez olarak kabul edilmesi ise gerekmez.
Sosyal bilimciler için çeşitli sosyal müdahalelerin etkilerini araştırmak büyük önem taşımaktadır. Bu aynı zamanda komünizm, demokrasi ve otokrasinin insanların yaşamlarını nasıl etkilediğini anlamayı da içerir. Bu nedenle, siyasi sistemlerin ekonomi ve nüfusun tercihleri üzerinde nasıl kalıcı bir etkiye sahip olduğunu inceleyen geniş bir literatürün olması şaşırtıcı değildir. Kapitalist ve sosyalist sistemlerin farklı miraslarına özel bir odaklanma (bir genel bakış için Simpser ve diğerleri, 2018) var. Ancak, sosyal bilim araştırmalarını zorlaştıran ve alternatif araştırma yöntemlerinin araştırılmasını gerektiren siyasal sistemleri rastgele yapmak imkansızdır.
- Türkiye, Rusya ile ilişkilerde ince bir çizgide yürüyor
- Pandora Papers: Dünya liderlerinin gizli zenginlikleri ve ilişkileri açığa çıktı
Almanya’nın bölünmesi ve yeniden birleşmesinden sonra Doğu-Batı farklılıkları
Özellikle Almanya’nın bölünmesi ve yeniden birleşmesi, deneysel bir gözleme çok yaklaştığı için birçok sosyal bilimcinin ilgisini çekti. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, aynı ülkenin önceden birleşmiş iki parçası, kapitalist batı ve komünist doğu olmak üzere iki karşıt siyasi rejime ayrıldı. 1990’daki yeniden birleşme, iki parçayı aynı siyasi sistem altında bir araya getirdi.
Genel ekonomik durumla ilgili olarak, kişi başına düşen gelir, İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Doğu ve Batı Almanya arasında önemli bir farklılık göstermedi (Alesina ve Fuchs-Schündeln, 2007). Demokratik Alman Cumhuriyeti’nin (GDR) çöküşü sırasında, Doğu Almanya’da kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla Batı Almanya’dakinin yarısından azdı. Yeniden birleşmeden sonra, doğu Almanya’daki emek üretkenliği batıdakinin üçte biri kadardı ve doğuyu Meksika ve Şili’nin üretkenliği arasına yerleştirdi. Komünist sistem ekonomik olarak başarısız olmuştu.
Batı ve Doğu Almanya’daki siyasi ve ekonomik sistemler arasındaki çarpıcı farklılıklar göz önüne alındığında, literatürde komünist deneyimin Doğu’daki nüfus üzerinde ekonomik sonuçları, siyasi tutumları, kültürel etkileri de dahil olmak üzere kalıcı etkileri olduğu birçok kez tartışıldı. özellikler ve cinsiyet rolleri (e. B. Alesina ve Fuchs-Schündeln, 2007; Campa ve Serafinelli, 2019; Laudenbach ve diğerleri, 2019; Goldfayn-Frank ve Wohlfart, 2020; Lippmann ve diğerleri, 2020).
Yeni bir çalışmada (Becker, Mergele ve Wößmann, 2020a) Alman tarihinin bu yönüne yeni bir bakış atıyoruz. Doğu ve Batı Almanya, İkinci Dünya Savaşı’ndan önce gerçekten benzer miydi? Savaş ve ardından gelen işgalci güçler ülkenin her iki kesimini de aynı şekilde mi etkiledi? 1945’ten 1961’de Berlin Duvarı’nın inşasına kadar Doğu ile Batı arasındaki göçe ne demeli? Ve tüm bunlar komünizmin etkilerini anlamamız için ne anlama geliyor?
GDR, var olmadan önce tanınabilir
GDR ile Federal Almanya Cumhuriyeti arasındaki sınırın seyri, 1945’te II. Dünya Savaşı’nın sonunda Amerikan, İngiliz ve Sovyet tanklarının durma noktasına gelmesinin tesadüfi bir sonucu değildir. Nazi Almanyası’nın yenilgisi beklentisiyle, üç müttefik silahlı kuvvet, 1944’te, savaş sonrası Almanya’nın, daha önce Alman Reich ve Prusya eyaletlerinin alt bölgelerinin sınırlarını takip eden Sovyet ve batı işgal bölgelerine bölünmesi konusunda zaten anlaşmıştı. İkinci Dünya Savaşı (daha iyi coğrafi bağlantı amacıyla bazı çok küçük istisnalar dışında). Buna göre, Alman-Alman (deutsch-deutsche) sınırı, halihazırda var olan bölgelerin farklı tarih ve kültürlere sahip nüfuslarını ayırdı.
Sınır, mevcut idari birimler arasında olduğundan, Batı ve Doğu’nun ilgili boyutlarda farklılık gösterip göstermediğini incelemek için II. Dünya Savaşı öncesine ait kasaba verilerini kullanabiliriz. Birinci boyut, komünist ülkeler tarafından şiddetle vurgulanan işçi sınıfının önemidir. Ancak, II. Dünya Savaşı öncesine ait verileri incelersek, 1925 gibi erken bir tarihte (bkz. resim 1), bölgenin komünist hale gelmesinden çok önce, geç GDR’nin işçi sınıfının çok daha yüksek bir oranına sahip olduğunu görürüz. Fark yüzde 12, ya da batı seviyesinin üçte biri. Aslında, işçi sınıfının oranı, daha sonraki iç-Almanya sınırının etrafındaki birçok bölgede oldukça aniden yükselir: sadece daha sonraki sınırın 100 kilometre içindeki ilçelere veya hatta doğrudan doğruya sınırdaki ilçelere odaklanıldığında fark açıkça görülebilir.
İkinci Dünya Savaşı öncesi Doğu-Batı farklılıkları daha birçok boyutta görülebilir. Şekil 2, komünizmin başlangıcıyla ilgili diğer ekonomik yapılardaki karşılaştırmaları göstermektedir. Diğer şeylerin yanı sıra, sanayi ve el sanatlarında çalışanların payı doğuda önemli ölçüde daha yüksekken, serbest meslek sahiplerinin payı önemli ölçüde daha düşüktü (Fritsch ve Wyrwich, 2014).
İlginç bir şekilde, siyasi tercihler II. Dünya Savaşı’ndan önce de farklıydı. Aralık 1924’teki Reichstag seçimlerinde Komünist Parti’nin doğudaki oy oranı batıdakinin iki katıydı. Sol partilere daha geniş anlamda bakıldığında (özellikle Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nin eklenmesiyle) doğudaki sol partilerin oy oranı 15 puan daha yüksekti.
Komünizm genellikle dinin bastırılmasıyla ilişkilendirilir. Ancak, 20. yüzyılın başlarında, Doğu Almanya’da kiliseye katılım (Protestan kilisesinde) önemli ölçüde daha azdı (Hölscher, 2001). Buna ek olarak, Batı Protestan: ve Katolik: içeride kabaca eşit oranlarda, Doğu ise ağırlıklı olarak (% 91) Protestan’dan oluşuyordu (Becker ve Wößmann, 2009).
Ne de olsa sosyalist GDR, kadınların işe alınmasına büyük önem verdi. Ancak İkinci Dünya Savaşı’ndan önce bile, kadınların işgücüne katılımı doğuda daha yüksekti (Wyrwich, 2019). Ayrıca Doğu ve Batı evlilik dışı doğumların sıklığında da farklılık göstermiştir (Klüsener ve Goldstein, 2016). Bu önceden var olan farklılıkların bir kısmı komünist dönemde devam ettiği ölçüde, yeniden birleşmeden sonra Doğu ve Batı Almanlar arasında ana heterojenlik kaynağı olabilirler.
İkinci Dünya Savaşı ve işgalci güçlerin Doğu ve Batı’da farklı etkileri olmuştur.
Doğu ve Batı Almanya da İkinci Dünya Savaşı’ndan ve işgalci güçlerden farklı şekilde etkilenmiştir. Ekim 1946’da dört işgal bölgesinin tamamında ortaklaşa gerçekleştirilen Alman nüfus sayımından elde edilen verileri kullanarak, Sovyet bölgesinde erkeklerin kadınlara oranının önemli ölçüde düşük olduğunu gösteriyoruz. İkinci Dünya Savaşı’ndan önceki son nüfus sayımında 1939’da böyle bir fark yoktu. Sovyet Bölgesi’ndeki cinsiyet oranlarındaki daha büyük düşüş, savaşla ilgili daha büyük bir erkek ölüm oranını yansıtabilir, ancak muhtemelen aynı zamanda çok erken doğu-batı göçünde cinsiyet farklılıklarını da yansıtabilir. Sebep ne olursa olsun, komünizmden bağımsız olarak, bu farklılık, örneğin kadınların işgücüne katılımı veya toplumsal cinsiyet rollerinde farklılıklara katkıda bulunabilirdi.
Doğu, 1945-1949 döneminde işgalci güç tarafından sermaye mallarının dağıtılması ve işgalci güce tazminat ödenmesinden de büyük kayıplar yaşadı. Bu, Doğu Almanya’ya daha kötü bir başlangıç pozisyonu verdi (Sleifer, 2006).
Berlin Duvarı inşa edilmeden önce nüfusun beşte biri doğuyu terk etti
İşgal bölgeleri 1945’te, GDR 1949’da kuruldu. Bununla birlikte, 1961’de Berlin Duvarı inşa edilene kadar Almanya’nın iki parçası arasında göç etmek giderek zor olsa da mümkündü. Aslında, 1961’de Doğu Almanya’nın beşte biri Batı’ya göç etti. Bu muhacirlerin özelliklerinin doğuda kalanlarla mukayese edilmesine imkan veren herhangi bir veri bulunmamaktadır. Bununla birlikte, Doğu’dan Batı’ya taşınan insanların, çalışanların, serbest meslek sahiplerinin ve daha yüksek eğitimli insanların daha büyük bir oranıyla yerli Batı Almanlardan farklı olduğunu gösteriyoruz. Muhtemelen, komünist doktrine de daha az duyarlıydılar (ayrıca Bauernschuster ve ark., 2012).
Ayrıca, 1961’den önce batıdan doğuya yaklaşık yarım milyon insanın göç ettiği bazen gözardı edilir. DDR propagandası onları “kapitalist sistemle uyumlu değil” olarak tanımlıyor, ancak çoğu durumda ailevi nedenler de rol oynamış olabilir. Erken GDR’nin (1949-1961) Politbüro’sunun 19 üyesinden altısının, Erich Honecker de dahil olmak üzere, daha sonra Federal Cumhuriyet olacak olan ülkede doğduğunu gösteriyoruz. Birlikte ele alındığında, bulgular çok sayıda seçici göçün ve siyasi tercihlere göre bir sıralamanın olduğunu gösteriyor.
Komünizmin etkilerinin sadece dikkatle yorumlanması
Mevcut Doğu-Batı farklılıklarına, İkinci Dünya Savaşı’nın farklı etki düzeylerine ve seçici Doğu-Batı göçüne ilişkin bu içgörüler ışığında, Almanya’nın durumu komünizmin etkilerini araştırmak için kullanılabilir mi? Bazı benzersiz avantajlar sunduğu için cevabın evet olduğunu düşünüyoruz. Ancak, herhangi bir araştırma sorusunun, ana hatlarıyla belirtilen zorlukları hesaba katması gerektiğini vurguluyoruz. Siyasi sistemlerin etkilerinin muhtemelen en ikna edici kanıtı, yeniden birleşmeden sonra Doğu ve Batı arasında bazı ekonomik davranışların, siyasi tercihlerin ve devlete olan güvenin yakınlaşmasından geliyor. Komünist sistemde yaşama deneyimi de tüketim kalıplarını kalıcı olarak değiştirmiş görünüyor. Buna ek olarak, komünist sistemin, örneğin kadınların işgücüne katılımıyla ilgili olarak, cinsiyet rollerini şekillendirmiş olması muhtemeldir, ancak bunların da önceden var olan güçlü bir bileşeni bulunmaktadır.
Kamusal Tartışmadaki Etkileri
Kamusal tartışma açısından, tarihte çok eskilere giden farklılıklar, bunların sonsuza kadar sabitlendiği ve verili olarak kabul edilmesi gerektiği anlamına gelmez. Sonuçta, yeniden birleşmeden bu yana tutum ve davranışlarda kayda değer bir yakınlaşma olmuştur (Rainer ve diğerleri, 2018). Bu sürecin bir kuşaktan sonra tam bir yakınsamaya yol açmaması, tarihe bakıldığında daha da anlaşılır hale geliyor. Bununla birlikte, açık bir araştırma sorusu, yaşamın bazı alanlarında yakınlaşmanın neden çok güçlü olduğu, diğerlerinde ise farklılıkların kalıcılığının (hala) baskın olduğudur.
Mevcut üç araştırma sonucu, farklılıkların nasıl üstesinden gelinebileceğini örneklemektedir:
- Ortak medya, yakınlaşmanın mümkün olduğu bir kamuoyu yaratabilir. Slavtchev ve Wyrwich (2017), GDR’de batı televizyonunu alabilen doğu Alman bölgelerini coğrafi koşullar nedeniyle yapamayan bölgelerle karşılaştırmaktadır. Analizleri, yeniden birleşmeden sonra Batı medyasına erişimi olan bölgelerde daha fazla start-up ve daha fazla start-up dostu tutum gördüğünü gösteriyor.
- Temas ve karşılaşma fırsatları ortak tutumları teşvik eder. Stegmann (2019), Doğu Almanya hükümetinin sınıra yakın ilçelerde yaşayan insanların batıdan özel ziyaretler almasını kolaylaştıran bir önlemini inceliyor. Bu rahatlamadan yararlanmayan bölgelerle bir karşılaştırma, daha basit takas seçeneklerinin demokratik tercihleri desteklediğini ve devrim yılında DAC rejimine karşı protestoları yoğunlaştırdığını gösteriyor.
- Almanya içindeki göç, tutum ve davranışların uyumunu da teşvik edebilir. Schmitz ve Weinhardt (2019), Doğu Almanya’dan göçün yüksek olduğu bölgelerde Batı Alman kadınların işgücüne katılımının yeniden birleşmeden bu yana özellikle keskin bir şekilde arttığını tespit ediyor. Alman birliği böylece uzun vadede Batı Almanya’yı da değiştirdi.
Doğu-Batı farklılıklarının tarihine bir bakış, bugünün farklılıklarına biraz sakinlikle bakmayı öğretebilir. Bölgesel farklılıklar kendi içinde bir felaket anlamına gelmez. Yeterince benzerlik olduğu sürece, zenginleştirici bile olabilirler.
