Bankacılık kaynaklarına göre, bazı bankalar, Merkez Bankası‘nın belirlediği TL mevduat hedeflerini tutmak için yüksek hacimli mevduat hesaplarına yüzde 65 faiz oranıyla TL mevduat veriyor.
Bankalar, gelir hedeflerini karşılamak için her ayın son cuma günü hesap kapatırken, bu hedefi tutturabilmek için geçici olarak yüksek faizle TL mevduat topluyorlar.
Merkez Bankası’nın aldığı önlemlerle birlikte mevduat faizleri tekrar yükseliş eğilimine girdi. Şubat ayının başında, Merkez Bankası’nın TL mevduat payını artırma ve Kredi Kartları ve Banka Kartları Kanunu’ndan (KKM) TL mevduata geçişi özendirmek amacıyla TL zorunlu karşılıklara nema ödemesi uygulaması başladı ve olumlu sonuçlar vermeye başladı.
1-3 ay vadeli TL mevduat faizlerinde ortalama oran, 16 Şubat haftasında bir önceki haftaya göre 1,10 puanlık artışla yüzde 52,03’e yükselerek 21 yılın zirvesine yaklaştı. TL mevduat faizleri son olarak 22 Aralık 2023 haftasında yüzde 52,60 faiz oranıyla 21 yılın zirvesine çıkmıştı. Yeni yılın başlamasıyla birlikte mevduat faizlerinde düşüş yaşanmış ve ortalama yüzde 49,61’e kadar gerilemişti.
Mevduat faizlerindeki en yüksek oranlar, döviz dönüşümlü Kredi Kartları ve Banka Kartları Kanunu’ndan (KKM) standart Türk Lirası (TL) mevduatına geçişlerde sunuluyor. Bankalar, her ayın son Cuma günü hesap kapatarak gelir hedeflerini tutturmak için Merkez Bankası’nın TL zorunlu karşılıklara ödediği faizden yararlanmak amacıyla TL mevduat faizlerini artırıyor.
Bankacılık kaynaklarına göre, geçen hafta cuma günü birçok banka, 10 milyon TL ve üzeri hesaplara yüzde 65’e kadar yüksek faizli TL mevduat sundu. Bu uygulamanın bankalara önemli bir gelir sağladığı belirtiliyor. Mevduatların krediye dönüşünde bazı zorluklar yaşanmasına rağmen, bu gelir bankalar için çekici olduğundan, TL mevduat faizlerinin daha da yükselmesine neden oluyor.
Döviz dönüşümlü KKM’lerde faiz oranları yüksek olsa da, bankaların düşük hacimli TL mevduatlara verdiği faiz oranları genellikle yüzde 23 ile 50 arasında değişiyor. Bankaların uyguladığı maksimum TL mevduat faiz oranı Aralık 2023’te yüzde 70 seviyesinde bulunuyor.
TL mevduatı artarken, döviz mevduatı azalıyor. 16 Şubat haftasında bankacılık sektörünün toplam mevduatı (bankalar arası dahil) 209 milyar 266 milyon 706 bin lira artarak 15 trilyon 487 milyar 63 milyon 696 bin liraya yükseldi. Geçen yılın aynı döneminde toplam mevduat ise 9 milyar 638 milyon TL seviyesindeydi.
Aynı dönemde, bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 2,43 artarak 8 trilyon 846 milyar 704 milyon 980 bin liraya yükselirken, yabancı para (YP) cinsinden mevduat yüzde 0,03 artarak 6 trilyon 17 milyar 998 milyon 482 bin liraya ulaştı. Bankalardaki toplam YP mevduatı ise geçen hafta 206 milyar 657 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti ve bunun 174 milyar 630 milyon doları yerli kişilerin hesaplarında bulunmaktadır.
Yurt içi yerleşiklerin toplam YP mevduatında, parite etkisinden arındırılmış verilere göre 16 Şubat itibarıyla 615 milyon dolarlık bir azalış yaşandı. Mevduat hesaplarının yüzde 75’inden fazlasını 1 milyon TL ve üzeri büyüklükteki hesaplar oluştururken, 250 bin ile 1 milyon TL arasındaki tutarlar toplam mevduatın yüzde 13’ünden fazlasını oluşturmakta ve 250 bin TL’ye kadar olan mevduatlar yüzde 10’dan fazla pay almaktadır.
Bankalar, döviz dönüşümlü Kredi Kartları ve Banka Kartları Kanunu’ndan (KKM) hesaplarına ek faiz vererek müşterilerin ilgisini çekmeye çalışıyor.
Merkez Bankası, 2023 yılı sonunda aldığı bir kararla TL dönüşümlü yeni KKM hesaplarının açılamayacağını duyurdu. Mevcut TL dönüşümlü KKM hesapları ise vade sonunda yenilenmiyor. Ancak döviz dönüşümlü KKM’lerde yeni hesap açılışları ve vade sonunda yenileme devam ediyor ve bankalar bu hesaplarda yüzde 36 civarında faiz oranları sunuyorlar. Bununla birlikte, bankaların vadeye ve tutara bağlı olarak döviz dönüşümlü KKM’lerde yüzde 1 ila 5 arasında ek getiri sağladığı biliniyor. Bankacılık kaynakları, bu uygulamanın KKM hesaplarında düşüş hızını yavaşlattığı görüşünde.
Zorunlu karşılık oranı nedir?
Zorunlu karşılık oranı, mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası’nda bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranıdır ve bu oran Merkez Bankası tarafından belirlenir. Zorunlu karşılık oranının artırılması daralmacı para politikasına, oranın azaltılması ise genişlemeci para politikasına işaret eder. Son olarak, Zorunlu Karşılıklar Tebliği’nde yapılan değişiklikle Merkez Bankası, kur korumalı hesaplara ilişkin yenileme ve TL’ye geçiş oranı çerçevesinde TL zorunlu karşılıklara nema ödeyecek. Katılım bankaları için ise TL zorunlu karşılıklarda belirlenen kısım için indirim uygulanacak.
KKM 6 ayda 1 trilyon TL azaldı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun verilerine göre, kur korumalı mevduat (KKM) geçen hafta 24,5 milyar lira düşüş yaşadı. Bu düşüş, son 6 ayda yaklaşık 1 trilyon lira düşüş anlamına geliyor. Toplam mevduat hacmi 2,3 trilyon liraya düşen KKM hesapları, düşüşün başladığı eylül ayında 3,4 trilyon lira seviyesindeydi. Böylece 26 hafta içinde 1 trilyon 039 milyar TL KKM hesaplarından çıkış yapılmış oldu.
