Sinik Deha Efsanesi
Zeki insanların insan doğası hakkında olumsuz görüşlere sahip olma olasılığı daha mı yüksek? Sherlock Holmes, Dr. House ve Frank Underwood (Game of Thrones’un ana kadrosunun yarısından bahsetmiyorum bile) gibi kurgusal karakterler, alaycı deha fikrini popüler hale getirdi. Alaycı deha, aşırı zeki ve bu zeka sayesinde dünyadaki çoğu insanın bencil, aldatıcı ve ilerlemek için ne gerekiyorsa yapmaya istekli olduğunu anlayan kişidir. Karakter tipi, başkalarına güvenmenin saf ve aptalca olduğu ve sinizmin bir zeka ve gelişmişlik işareti olduğu inancına dayanmaktadır. Ama bu inanç gerçeğe mi dayanıyor? Sinizm aslında bir yeterlilik işareti midir?
- Temel Başlıklar
- Sinizm, çoğu insanın bencil olduğu ve güvenilemeyeceği inancıdır.
- İnsanlar genel olarak sinizmin zeka ve bilişsel yeteneğin bir işareti olduğuna inanırlar, ancak bu inanç genellikle yanlıştır.
- Araştırmalar, sinizmin zeka ile olumsuz bir şekilde ilişkili olma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Araştırmalar, insanların sinizm ve zekanın el ele gittiğine inanmasına rağmen, bunun için çok az bilimsel destek olduğunu veya hiç olmadığını gösteriyor. Birincisi, alaycılar aslında daha zeki değillerdir; eğer bi sorun varsa, başkalarına güvenen insanlar, insan doğası hakkında alaycı olanlardan genellikle daha akıllı ve daha yetkindir.
Beklentiler ve Gerçeklik
Stavrova ve Ehlebracht, sinik (veya sinik olmayan) bireylerin yetenekleri hakkındaki inançlarını araştırmak için bir dizi çalışma yürütmüştür. İnsanların siniklerin bilişsel görevlerde (problem çözme veya hesaplama yapma gibi) daha iyi olduğuna, ancak sosyal görevlerde (özellikle başkalarıyla ilgilenmeyi içeren görevler) daha kötü olduğuna inandıklarını buldular. Başka bir deyişle, çoğu insanın alaycı deha fikrine inandığını buldular. Başkalarına güvenmeyen birini gördüğümüzde, o kişinin özellikle kibar olmasa da akıllı olduğunu varsayıyoruz.
Daha sonra araştırmacılar, bu inançların gerçeklik tarafından desteklenip desteklenmediğini sordu. Başka bir deyişle, alaycı bireyler aslında daha mı zeki? Eğer böyle bir şey varsa, bunun tersi doğruydu. Genel olarak, sinizm, zeka ve bilişsel yetenek ile negatif olarak ilişkilendirilmiştir. İlginç bir şekilde, sinizm ve zeka arasındaki ilişki bir şekilde kültürel farklılıklara bağlıydı. Daha fazla yozlaşmış toplumlarda, sinizm ve yeterlilik arasında daha az olumsuz bir ilişki vardı. Ancak o zaman bile, zeka ve sinizm arasında pozitif bir ilişki olduğuna dair hiçbir zaman ikna edici kanıt yoktu. Stavrova ve Ehlebracht (2018) ilgili çalışmalarında, zamanla daha fazla eğitim almanın sinizmi azalttığını bulmuşlardır.
Bir Sinik’i Asla Küçümseme
İnsanlar neden sinizmin bir zeka işareti olduğuna dair (yanlış) bir inanca sahipler?
Kısmen popüler kültürden karakterlere dayanabilir. Alternatif olarak, bir telafi etkisi örneği olabilir (Kervyn ve diğerleri, 2010). Birinin bir özellikte iyi puan aldığını öğrendiğimizde, bazen başka bir alanda eksik olduğunu varsayma eğilimindeyiz. Bu nedenle, birisi alaycı ve soğuk biri olarak ortaya çıkarsa, bunu başka bir şekilde (zeki olmakla veya nadir tıbbi teşhisler koymakta iyi olarak) telafi ettiğini varsayabiliriz.
Başka bir açıklama, bir alaycıyı hafife almanın tehlikeli olduğudur. Sinik inançları olan birinin, amaçlarına ulaşmak için yalan söylemesi, aldatması ve çalması daha olasıdır. Dolayısıyla, bir alaycı ile uğraşıyorsanız, onların zeki ve yetenekli olduklarını varsaymak iyi bir fikir olabilir. Yeteneklerini hafife almak çok riskli olacağından, alaycı bireylerin zeki olduklarını varsayıyoruz.
Güven Bir Zeka İşaretidir
Araştırmalar, sinizmden ziyade güvenin bir zeka işareti olduğunu öne sürüyor. İnsanlara güven ile bilişsel yetenek arasında pozitif bir ilişki olma eğilimindedir. (Sturgis ve diğerleri, 2010). Muhtemelen, bu ilişki, alaycı insanların dünyayı öğrenmeyi bırakmaları ve kendilerini yeni fikirlere ve fırsatlara kapatmalarından kaynaklanmaktadır. Stephen Colbert’den alıntı yapmak gerekirse: “Kinizm bilgelik gibi görünür, ancak ondan en uzak şeydir. Çünkü kinikler hiçbir şey öğrenmezler. Sinizm, kendi kendini empoze eden bir körlük, bizi inciteceğinden veya bizi hayal kırıklığına uğratacağından korktuğumuz için dünyanın reddedilmesidir.”
Stavrova ve Ehlebracht’ın araştırmasının ironisi, başkalarına güvenmek akıllıca bir şey olsa da, güvenilir biri gibi görünmenin her zaman işe yaramayabileceğidir. Çoğu insan, yanlış bir şekilde, alaycıların başkalarına güvenenlerden daha akıllı olduğuna inanır.
Bu, belki de insanlara güvenmeniz gerektiği, ancak onlara ne kadar güvendiğinizi bilmelerine izin vermemeniz gerektiği anlamına gelir.
Sinizm Nedir: Kökeni eski yunanda ortaya çıkmıştır. Bu felsefe erdemli şekilde ve bütün bağımlılıklarından kurutulup özgür kalarak kendi kendine yeter bir insan olmayı savunmaktadır. Sosyal normları küçümseyen sinizm kavramında bireysellik ön plandadır.
