Eksik Bilgi
Bir varmış bir yokmuş. Bir gün bilginlerden birisi hikmet dersi anlatıyormuş ve adalet hakkında konuşuyormuş; söz içerisinde konuyu açıklamak için hikayeler ve misaller zikrederek şöyle diyormuş: “Toplumsal kanunlar karşısında bütün insanların bir ve eşit olmaları gibi tabiat kanununda da her şey bir ve eşittir; her şeyin ağırlığı ve değeri yerli yerince başka şeylerin ağırlığı ve değeriyle eşittir. Gece ve gündüzün her ikisi vakti ve zamanı bildirmesi bakımından eşittirler; soğuk ve sıcağın her birisi aynı ölçüde insan yaşamında bir işlev görür ve her şey belirli ve bilinen bir ölçüde kullanıldığında faydalıdır. Her şeyin değerini aynı ağırlıkta bilmek gerekir ve bütün işlerde adalet ve eşitliğe riayet edilmelidir.”
Tesadüfen dinleyenler arasında bilginin evinde aşçılık yapan cahil ve saf bir aşçı bulunuyormuş. Aşçı bu sözleri duyunca kendi kendine “Üstadın dediği gibi her şey birbirine eşittir ve her şeyin ağırlığı ve ölçüsü bir olmalıdır” demiş; o gün kimyonlu abguşt yemeği pişirmesini söylediklerinden hikmetin kuralına uygun bir şekilde davranmak için abguşt yemeğini pişirmek için gerekli olan şeylerden yani et, nohut, kimyon, tuz, soğan, su ve baharatlardan her şeyi eşit miktarda bir tencere doldurmuş ve pişince bir tabağa koymuş ve üstadın huzuruna götürmüş.
Üstad “Bu pişirdiğin nedir?” diye sormuş.
Aşçı “Bu kimyonlu abguşt yemeğidir!” demiş
Üstad şöyle demiş: “Peki bu nasıl bir abguşt yemeği böyle; suyu çekilmiş, eti kupkuru olmuş, çorak gibi; soğanın, kimyonun ve kötü kokulu baharatların acılığından tatsız ve insana sıkıntı veren bir yemek; her şeyi ölçüsüne göre koymayı mı unuttun yoksa?”
Aşçı şöyle demiş: “Hayır, unutmadım, ben her zaman suyu etin üç katı, tuz, baharat ve soğanı ise çok az koyardım, fakat bugün sizin bilgece sözlerinize uygun olarak hikmet ve adaleti yerine getirmek istedim ve hepsini eşit miktarda döktüm.”
Üstad: “Ey cahil adam, ben ne vakit her şeyi eşit miktarda dök dedim.” demiş.
Aşçı şöyle demiş: “Siz bugünkü konuşmanızda her şeyin ağırlığı ve değeri yerli yerince başka şeylerle eşittir ve bütün işlerde adalet ve eşitliğe riayet etmek gerekir dediniz, ben de böyle yaptım!”
Üstad: “Evet, ben “Her şey yerli yerince” dedim fakat her şey her yerde eşit olmalıdır demedim. Benim maksadım, mesela bir abguşt yemeği pişirmek için bir kase suyun değerinin iki miskal tuzun değeriyle eşit olduğunu ve eğer her şey bilinen bir ölçüde kendi yerinde kullanılırsa adalet ve eşitliğin sağlanacağını ifade etmekti.” demiş.
Aşçı “Evet, ben bunu anlamadım, ben “Adalet” ve “Eşitlik” kelimelerini duydum; ve yine her şeyin değerinin eşit olduğunu söylediğinizi işittim.” demiş.
Üstad şöyle demiş: “Evet, sen konunun özünü anlamamışsın; eğer bütün ilimler ve sanatlar bu kolaylıkta ve birkaç kelime duymakla elde edilseydi, bütün insanlar bilgin olurlardı. Fakat ben hikmetten bahsediyordum ve aşçılığın nasıl yapılacağını anlatmıyordum; eksik bilginin neticesi işte bu gördüğün abguşt yemeği gibidir.”
Uyarlayan: Mehdî ÂZERYEZDÎ
Güzel Çocuklara Güzel Hikayeler (قصّههای خوب برای بچّههای خوب)
Merzbânnâme’den Seçmeler
Farsçadan çeviren: Ersin SELÇUK
