Dalia Ziada: Avrupa, Türkiye’nin Libya Üzerindeki Etkisini Azaltabilir mi?
Türkiye’nin Libya üzerindeki siyasi ve askeri etkisi açıkça azalırken, endişeli Avrupa ülkeleri kendilerini Libya’daki kilit muhataplar olarak yeniden tanıtmak için adımlar atıyorlar. Mart ayında Libya parlamentosu tarafından onaylanan geçici Ulusal Birlik Hükümeti (GNU) bu hafta yoğun bir programa sahip. GNU Başkanı ve Başbakanı, Libya’yı barındırma amaçlı bir Avrupa misyonunun parçası olarak Yunanistan, İtalya, Almanya ve Fransa’dan üst düzey devlet yetkililerinin ziyaretlerini bekliyor.
6 Nisan Salı günü, Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis ve Dışişleri Bakanı, Trablus’ta GNU liderleriyle bir araya gelecek ve Libya’daki Yunanistan Büyükelçiliğinin resmi olarak yeniden açıldığını duyuracak. Trablus’taki Yunanistan büyükelçiliği, Libya’daki iç savaşın Yunanistan’ı diplomatik misyonunu ülkeden boşaltmaya zorlayan tehlikeli bir noktaya ulaştığı 2014 yılından bu yana kapatıldı. GNU Başkanı Mohamed Al-Menfi, eski Ulusal Mutabakat Hükümeti (GNA) altında Libya’nın Yunanistan Büyükelçisi olarak görev yapıyordu. El-Menfi, büyükelçi sıfatıyla, GNA’nın Türkiye ile Yunanistan’ın bir tehdit olarak gördüğü bir denizcilik anlaşması imzalaması sonrasında Aralık 2019’da Atina’dan sınır dışı edildi.
- Şarkul Avsat: Türkiye’de cumhurbaşkanlığı ile emekli amiraller arasında çatışma
- BM, çocukların hayatlarıyla siyaset yapmayı bırakmalı
Türkiye’nin UMH ile imzaladığı denizcilik anlaşması, gayri meşru olmasına rağmen, Doğu Akdeniz’deki deniz sınırlamaları konusunda on yıllardır süren anlaşmazlıkta Türkiye’ye eşi görülmemiş bir avantaj sağladı. Daha sonra, Ağustos 2020’de Yunanistan, Türkiye-UMH anlaşmasını geçersiz kılmak ve Türkiye’nin ihtilaflı bölgede gaz aramasını durdurmak amacıyla Mısır ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) anlaşması imzaladı. GNU Başbakanı Abdül Hamid Dbeibeh, Ocak ayında seçilmesinden bir hafta sonra basına yaptığı açıklamada, hükümetinin 2019’da Türkiye ile GNA’nın imzaladığı denizcilik ve askeri anlaşmaları onurlandırmaya devam edeceğini söyledi. Yunanistan ve Avrupa’nın Trablus ile mevcut yakınlaşması Dbeibeh bu konudaki fikrini değiştirecek, hala açık bir sorudur.
Aynı gün 6 Nisan’da İtalya’nın yeni Başbakanı Mario Draghi de Trablus’ta GNU’yu ziyaret edecek. Bunun Draghi’nin Başbakan olarak ilk resmi gezisi olması sürpriz değil. İtalya’nın Libya’da birçok stratejik ve ekonomik çıkarı var. Draghi ve GNU liderleri arasındaki toplantının, uçuşların yeniden başlamasını kapsaması ve iki ülke arasındaki enerji kaynakları geçişini yönetme konusunda bir anlaşma müzakere etmesi bekleniyor. İtalya, Trablus’un güneyi ve batısındaki büyük petrol sahalarında büyük yatırımlara sahip.
Yunanistan gibi İtalya da GNA’nın 2019 yılında Türkiye ile imzaladığı denizcilik ve askeri anlaşmaları Akdeniz ve Kuzey Afrika bölgelerinde kendi çıkarlarına tehdit olarak gördü. Ancak Roma, Libya’daki Türk askeri müdahalesi nedeniyle Ankara ile kasıtlı olarak doğrudan çatışmaya girmemeyi seçti. Türkiye’nin Libya’ya askeri müdahalesinden çok önce, İtalya doğuda hem Trablus hem de Libya Ulusal Ordusu (LNA) üzerinde somut bir askeri hakimiyete sahipti. 2015 yılında GNA’yı iktidara getiren Skhirat anlaşmasının yolunu açan Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu’nun (UNSMIL) askeri danışmanı İtalyan’dı. İtalya’nın Ankara Büyükelçisi Mart ayı başında çevrimiçi bir basın toplantısında, İtalya’nın geçtiğimiz yıl Libya’daki siyasi ve stratejik hedeflere ulaşmak için Türkiye ile yakın bir şekilde çalıştığını belirtti.
Öte yandan Türkiye, GNU’nun seçilmesinden sonra Libya’ya askeri müdahalesini sona erdirmesi için başta Avrupa olmak üzere, muazzam bir uluslararası baskı altındadır. Mart ayı sonlarında Türk istihbarat bürosu, GNU ile temasa geçti ve Türk ordusunun, Trablus’ta yeni kurulan Libya ordusuna eğitim ve danışmanlık vermeye devam etmesi şartıyla, tüm bağlı paralı askerlerini Libya’dan çekmesi konusunda anlaştı. Türk ordusu ile UMH arasında daha önce imzalanan askeri anlaşma çerçevesinde, Aralık 2019’da Türkiye, UMH’ye bağlı milislerden küçük bir ordu kurdu. Türk Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın Kasım 2020’de yaptığı açıklamaya göre Türk ordusu, Trablus ve Ankara’da bulunan Türkiye bağlantılı okullarda 3000’den fazla Libyalı askeri öğrenciye eğitim verdi.
Elbette, Libya üzerinde yeniden nüfuz kazanmak Avrupa için bir kazançtır. Libya’nın Avrupa için önemi sadece enerji kaynakları ve yasadışı göç sorunlarıyla ilgili değil. Libya’yı Avrupa’nın çıkarları dahilinde barındırmak, Türkiye’yi Akdeniz’de daha da sınırlamak anlamına geliyor ve bu da Yunanistan, Kıbrıs, İtalya ve Fransa’yı büyük bir rahatlatıyor. Ancak, Türkiye’den tamamen kopma pahasına Avrupa ile müttefik etmenin Libya için bir kazanım olduğunu iddia etmek zor. GNU liderleri, GNA’daki öncüllerinin hatalarından ders almalı ve Akdeniz’deki Avrupa-Türkiye anlaşmazlığında yelpazenin bir tarafına tam olarak yaslanmamalıdır. Libya’nın Avrupa ve Türkiye ile ilişkilerinde dengeyi sağlamak, GNU’nun en önemli misyonundan uzaklaşmaması için şarttır; o da Libya’yı birleştirmek ve genel seçimlerin bu yıl sonuna kadar yapılması.
Not: Makale fikrikadim.com internet sitesinin yayın politikasını yansıtmamaktadır. Yayınlanan tercümeler Türkiye’nin dünyada farklı düşünce kuruluşlarınca nasıl görüldüğünü aktarmak amaçlıdır.
Kaynak link Liberal Democracy Institute
