Bitki yetiştirdiğimiz tarım arazilerimiz ve bahçelerimiz var ve hayvanları çiftlik hayvanı ve evcil hayvan olarak besliyoruz, ancak bunları yapan tek tür insanlar mı? Araştırmalar, birkaç hayvan türünün tarımsal faaliyetler gerçekleştirdiğini ortaya koymuştur; bunların en gelişmişleri, yiyecek için mantar bahçeleri yetiştiren ve sığır gibi yaprak biti yetiştiren karıncalar olabilir.
İnsanlar bir zamanlar avcı-toplayıcıydılar ve yiyecek bulmak için sürekli hareket halindeydiler. Daha sonra, yaklaşık 12.000 yıl önce, tarım sürecine başladık. İnsan grupları verimli toprakların bulunduğu bölgelere yerleşti ve yiyecek için belirli bitkileri (mahsulleri) seçerek yetiştirmeye başladı. Tarım arazilerinin etrafındaki bu küçük yerleşimler yavaş yavaş şehir ve kasabaların bulunduğu uygarlıklara dönüştü. Çiftçiliğin başlangıcı insanlık tarihinde dikkate değer bir dönüm noktasıdır ve bu ilerlemeyi kendimizi diğer türlerden ayırmak için sıklıkla kullandık.
Ancak, gezegende tarım yapan tek türün biz olmadığımızı keşfettik! Bu uygulama son derece evrimleşmiş primatlar ya da besin zincirinin tepesindeki başka bir grup tarafından değil, aslında minicik bir omurgasız grubu tarafından gerçekleştiriliyor: küçük ama güçlü KARINCALAR!
Karıncalar çiftçiliğe yaklaşık 50 ila 60 milyon yıl önce başladılar. İnsanlar gibi, böcekler de “gıda ürünlerine” bağımlıydı ve kolonileri içinde uzmanlaşmış tarım işçisi grupları geliştirdiler. Karıncalar dışında birkaç böcek ve termit türü de bu tür tarımsal faaliyetlerde bulunur, ancak bu davranış daha çok gruplar halinde yaşayan böcekler tarafından sergilenir.
İki tür karınca çiftçiliği vardır: bazı karıncalar mantar yetiştirirken, diğerleri yaprak biti yetiştirir.
Mantar çiftlikleri
Yaprak kesen karıncalar olarak bilinen ve yuvalarını yeraltında veya çürümüş kütüklerin içinde yapan iyi bilinen bir karınca türü vardır. Adlarından da anlaşılacağı gibi, karıncalar yaprakları küçük parçalara ayırır ve daha sonra bunları mantar bahçelerine taşırlar. Ayrıca yaprakları yalayarak temizlerler ki bunun anti-bakteriyel bir işlevi olduğu söylenmektedir.
Yuvalarının içinde mantar yetiştirmek için ayrılmış bir alanları vardır – bir mantar bahçesi!
Karıncalar, içinde mantar bulunan bitkilerin özsuyunu içer ve ardından kesilmiş yaprakların üzerine kakalarını yaparlar. Kaka, yaprak maddesini parçalayan ve daha sonra mantar bahçesini gübreleyen mantar enzimleri içerir.
Karıncalar besleyici yiyeceklerini bu yaratıcı yolla elde ederler. Mantarlar bitki dokularını parçalayan enzimler üreterek karıncaların bitki maddelerini parçalamasını kolaylaştırır. Mantarlar için bu, diğer mikropların rekabeti olmadan yaprak substratı üzerinde gelişmek için mükemmel bir şanstır. Ayrıca diğer mikroplardan da korunurlar.
Her karınca türü tarafından yetiştirilen mantar türü benzersizdir. Bir kraliçe karınca yeni bir koloni kurmak için yuvadan ayrıldığında, tıpkı annenizin evden taşınırken yanınıza almanız için size bir bitki vermesi gibi, yanında küçük bir mantar parçası taşır!
Yaprak biti çiftlikleri
Yaprak bitleri, Aphidoidea böcek üst ailesinin üyeleridir. Gerçekten küçüktürler (karıncalardan daha küçük), gruplar halinde yaşarlar ve genellikle yeşil sinek veya karınca ineği olarak adlandırılırlar.
Yaprak bitleri, bitkilerin saplarını ve hassas kısımlarını kesmek ve ardından sularını emmek için kullandıkları uzun ve ince ağız kısımlarına sahiptir. Bunu takiben, karıncaların sevdiği bal özü adı verilen şekerli bir sıvı üretirler.
Karıncalar yaprak biti gruplarını yuvalarında barındırır ve onlara inek gibi davranırlar. İyi beslenmiş yaprak bitleri, karıncalar tarafından antenleriyle sırtlarına hafifçe vurulur (sağım adı verilen bir işlem). Karıncalar bunu yaptığında yaprak bitleri bal özü salgılar ve karıncalar da bunu hevesle içer.
Karıncalar, savunma yetenekleri yok denecek kadar az olan yumuşak gövdeli yaprak bitlerini korur ve karşılığında karıncalar sürekli, enerji açısından zengin bir besin kaynağı elde eder. Karıncalar tarafından salgılanan bazı kimyasalların yaprak bitleri üzerinde sakinleştirici bir etkisi olduğu da gözlemlenmiştir.
Zaman zaman karıncaların yaprak bitlerini beslenmek için bitkilere götürdükleri ve daha sonra onları yuvalarına geri götürdükleri gözlemlenmiştir. İnsanların sığırlara yaptığından çok da farklı değil, değil mi?
Ayrıca yuvalarını temiz ve güvenli tutmak için ölü veya mikrobik olarak enfekte olmuş yaprak bitlerini de uzaklaştırırlar. Yine, bir kraliçe karınca yuvadan ayrıldığında, yeni bir çiftlik kurmak için yanında bir yaprak biti yumurtası taşıyacaktır. Sadece Formicinae taksonomik alt familyasından karıncalar yaprak biti besler.
Sonuç
Farklı türlere ait organizmaların uzun vadeli bir bağlantıya sahip olduğu bu tür etkileşimler simbiyotik ilişkiler olarak adlandırılır. Burada, her iki taraf da diğerinden faydalanır ve bu da onu mutualistik bir etkileşim haline getirir. Aralarındaki ilişki, mantarlarda olduğu gibi birbirleri olmadan hayatta kalamayacakları zorunlu bir ilişki olabileceği gibi, yaprak bitlerinde olduğu gibi etkileşimin isteğe bağlı olduğu fakültatif bir ilişki de olabilir. Doğadaki bu tür işbirlikçi davranışlar, her iki türün de daha fazla uzmanlık geliştirmesini sağlar, bu da onları bu simbiyotik ilişkiyi kurmada ve sürdürmede daha verimli hale getirir.
Sizce insanlar ve sığırları/ekinleri arasındaki ilişki de mutualistik midir?
Kaynaklar
