Kırım Savaşı, 4 Ekim 1853
1853 Ekiminde başlayan ve gelecekteki savaşların hangi boyutlarda nasıl bir teknolojiyle yürütüleceğinin ilk örneklerini veren (telgraf, askerî amaçlı demiryolları, buharlı ve zırhlı gemiler, on binlerce asker ve muazzam miktardaki mühimmat ve malzemenin binlerce kilometre uzaklıklardan taşınması), Baltık ve Pasifik’teki Rus limanlarının topa tutulması ve blokaj altına alınması sebebiyle yalnızca ana savaş bölgesiyle tanımlanmayacak ölçüde genişlik kazanan Kırım savaşı sadece Osmanlı tarihi açısından değil Avrupa’daki siyasî gelişmeler açısından da büyük önem taşır.
Kırım Savaşı, 4 Ekim 1853-30 Mart 1856 tarihleri arasındaki Osmanlı-Rus savaşıdır.
Birleşik Krallık, Fransa ve Piyemonte-Sardinya’nın Osmanlı tarafında savaşa dâhil olmasıyla savaş, Avrupalı devletlerin Rusya’yı Avrupa ve Akdeniz dışında tutmak amacıyla verdiği bir savaş halini almıştır. Savaş, müttefik güçlerinin zaferiyle sonuçlanmıştır.
Fransa’nın Osmanlı Devleti’ndeki Katoliklerin, Rusya’nın ise Ortodoksların haklarının yeniden teyit edilmesi ile ilgili talepleri ile ortaya çıkan “Kutsal Yerler Meselesi”nin sonucunda Fransa galip çıktı.
Deli olarak nitelendirilen Çar I. Petro, ”sıcak denizlere inme” politikası ile 1853 yılında harekete geçmiştir. Eflak ve Boğdan’ı işgal eden Rusya’ya ültimatom verilmiş olup Eflak ve Boğdan’ı boşaltması talep edilmiştir. Ültimatomun reddedilmesi Kırım Savaşı’nın patlak vermesine neden olmuştur. Avrupalı devletler Rusya’nın bu işgalinin Avrupa’nın durumunu değiştirmeye yönelik bir tehdit olduğunu düşünmeleri üzerine Viyana’da konferans toplanmıştır. Her ne kadar konferans bir sonuç vermese de Avrupalı devletler Osmanlı’nın yanında yer almıştır.
Kırım Savaşı’nın başlangıcında Osmanlı Devleti Balkanlar’da başarılı olmuştur. 30 Kasım 1853’te Batum’a yardım götüren Osmanlı donanması Rus donanması tarafından Sinop açıklarında batırılmıştır. Rusların bu başarılı hareketi İstanbul’u ve Boğazları tehlikeli duruma düşürmüştür. Bunun üzerine Avrupalı devletler telaşlanmış ve Rusya’ya ültimatom verilmiştir.
Kırım Savaşı Özeti
Rusya’nın Osmanlı Devleti’ni kendi çıkarları doğrultusunda parçalamak istemesi, Rusya’nın rakibi olan İngiltere ve Fransa’nın tepkisini çekmiş olup İngiltere ve Fransa Osmanlı safında Kırım Savaşı’na girmiştir. 1853 yılında başlaya bu savaş 3 yıl sürmüştür. Rusya, Kırım Savaşı sonucunda yenilmiş ve barış yapmak zorunda kalmıştır. Barışın şartlarını görüşmek üzere 1856 yılında Paris’te kongre toplanmıştır. Kongre sonucunda Paris Barış Antlaşması imzalanmıştır.
1848 ihtilallerinin Avrupa’yı karıştırması Kırım Savaşı’nda Rusya’nın işine gelmiştir. Kırım Savaşı, Sultan Abdülmecit döneminde gerçekleşmiştir. Osmanlı Devleti’nin askeri olarak çok geri planda kalması, Kırım Savaşı’nı kazanmak için İngiltere ve Fransa’nın yardımına muhtaç kalmasına neden olmuştur. Rusya’nın Kırım Savaşı’nı kaybetmesi ile birlikte Karadeniz’i kontrol altına almak ve Akdeniz’e doğrudan erişim sağlamak hayalleri suya düşmüştür.
Kırım Savaşı Önemi
Kırım Savaşı sırasında Osmanlı Devleti ilk dış borcunu İngiltere’den almıştır. Avrupalı devletlerin Osmanlı safında Kırım Savaşı’na dâhil olması, Osmanlı Devleti’nin Avrupa devleti sayılmasına neden olmuştur. Kırım Savaşı sayesinde Rusya Balkanlar’daki hâkimiyetini de yitirmiştir. Kırım Savaşı’nın sonucunda imzalanan antlaşma Islahat Fermanı’nda da yer almış ve Avrupa devletleri Osmanlı’nın iç işlerine karışmayı kendilerinde hak görmüştür.
Rusya, Osmanlı Devleti’ni tek başına parçalayamayacağı mesajını çok net bir şekilde almıştır. Telgraf ve demiryolları gibi önemli teknolojik gelişmeler Avrupalı devletler tarafından Kırım Savaşı’nda kullanılmıştır. Kırım Savaşı’nda kullanılan bütün gelimeler birkaç saat içerisinde İngiltere’ye ulaşmıştır. Dünyanın ilk savaş fotoğrafları da Kırım Savaşı’nda çekilmiştir. Kırım Savaşı modern savaşlardan biri olup birçok yeniliğe imza atmıştır.
Kırım Savaşı’nın Nedenleri ve Sonuçları
Kutsal yerler sorunu Kırım Savaşı’nın en önemli nedenlerinden biridir. Osmanlı Devleti’ne ait Filistin’de Katolik ve Ortodokslar arasında çıkan sorunu bahane eden Rusya, Kırım Savaşı’nı başlatmıştır. Savaşın asıl nedeni, Rusya’nın Osmanlı Devleti’ni kendi çıkarlarına göre parçalamak istemesidir. Hatta Rusya, Osmanlı Devleti’ni ”hasta adam” olarak nitelendirmiş ve İngiltere’ye kendi çıkarlarına uygun bir parçalama planı göndermişse de bu plan İngiltere tarafından reddedilmiştir. İngiltere’nin çıkarlarına uymadığı için reddedilen plan üzerine Rusya tek başına harekete geçmiştir.
Kırım Savaşı’nın sonucunda 1856 Paris Antlaşması imzalanmış ve Müslüman bir devlet olan Osmanlı Devleti ilk kez uluslararası arenada hukuken sayılmıştır. Her ne kadar Kırım Savaşı haritada değişikliklere neden olmasa da eski dengelerin değişmesini sağlamıştır. Rusya’nın Avrupa’da gücü kırılırken Fransa üstün duruma gelmiştir. Osmanlı Devleti Kırım Savaşı’nın kazananı olsa da herhangi bir toprak elde edememiştir.
