İlk Aşı Ne Zaman Yapıldı?
Bütün dünya Covid-19’a karşı üretilecek aşının beklentisi içinde. Peki aşı nedir? İlk aşı ne zaman yapılmıştır? Aşıların kısa tarihini bu yazımızda bulabilirsiniz
Şimdiye kadar yapılan ilk aşı, birkaç yüz yıl öncesine kadar uzanıyor. Neredeyse her zaman bir tehditle karşı karşıya kalmalarına rağmen, insanlar kendilerini çeşitli hastalıklara karşı korumanın bir yolunu bulmuşlardır. Ama her zaman böyle değildi. İnsanlar her zaman hastalıkların nasıl önleneceği ve onları tedavi etmek için ne yapılması gerektiği sorusunun cevabını bilmek istemişlerdir. Bulaşıcı hastalıklar ve bunlardan korunma, insanlığın her zaman uğraştığı bir sorundur. Bize saldıran virüslerle etkin bir şekilde mücadele edebileceğimiz noktaya nasıl geldik? İlk aşının ne zaman yapıldığını öğrenelim.
Aşı Nedir?
WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tanımına göre aşı, kendimizi belirli bir patojenden korumak için yapay bir şekilde bağışıklık oluşturmamıza yardımcı olan bir maddedir.
Aşılar Nasıl Çalışır?
Aşılama, bağışıklık sistemimizin antikor üretmesi için aşıyı (genellikle ölü bir patojen) vücudumuza yerleştirerek çalışır. Bu antikorlar daha sonra çoğalır ve (çoğu durumda) hastalığa karşı başarıyla savaşır. İnsanlar, çocuklarda kızamık aşısı gibi etken maddeye maruz kalmadan önce veya kuduz olan bir hayvanın ısırmasından sonra kuduza karşı aşılama gibi etken maddeye maruz kaldıktan sonra aşılama tedavisine sahip olabilirler. Enfeksiyon meydana gelirse, hastalık genellikle vücudun ürettiği antikorlar olmadan geçmekten çok daha hafiftir ve tedavisi daha kolaydır.
Aşıların Kısa Tarihi
Aşılama geçmişi, tüm insan ırkının tarihi açısından kısa ama yine de ilginç bir tarih. Bağışıklama sürecini, Budist rahiplerin zehire karşı bağışıklık kazanmak için yılan zehiri içtikleri ve aynı zamanda bir deri yırtığı üzerine inek çiçeği yerleştirerek çiçek hastalığıyla savaştıkları 17. yüzyıla kadar izleyebiliriz. 18. yüzyılda, Batı dünyasına aşı getiren ilk kişi Edward Jenner oldu.
Sütçülerin sığır çiçeğine maruz kalmaları nedeniyle çiçek hastalığına yakalanmadığını fark etti. İnsanlara sığır çiçeği veya Variolae aşı virüsünü (dolayısıyla adı) aşılamanın veya enfekte etmenin iyi olacağına karar verdi; bu, sağlık için inek çiçeğinden çok daha ciddi sonuçları olan ancak insanları çiçek hastalığından koruyacak. Batı’nın aşılamanın geliştirilmesinin temellerini attığı zamandı.
Bugün Jenner sayesinde, bilimin ve çeşitli yeni teknolojilerin gelişmesi sayesinde çok daha güvenli bir ortamda daha fazla aşı yaptık. Çiçek aşısından sonra bilim adamları, en önemlileri Louis Pasteur’ün kolera aşısı ve 19. yüzyılın sonlarında Veba aşısı ve 1921’de tüberküloz (TB) ve tetanoz için Bacillis-Calmette-Guerin (BCG) aşısı olmak üzere bir dizi yeni aşı geliştirdi. ve birkaç yıl sonra difteri. Yani, bu olağanüstü tıbbi başarılar sayesinde, muhtemelen şimdiye kadarki ilk pandemi kadar büyük bir pandemi yaşamayacağız.
İlk Aşıyı Kim Yaptı?
İngiltere, Berkeley’den bir İngiliz doktor olan Edward Jenner, çiçek aşısının yaygın olarak bulunmasına en büyük katkıda bulunan kişidir. Öyleyse, şimdiye kadarki ilk aşının ne olduğu sorusuna cevap vermemiz gerekirse, cevap çiçek aşısı olacaktır.
Modern Virüsler ve Onlara Karşı Savaş
2009’daki ölümcül H1N1 influenza virüsünden sadece on yıl sonra dünyanın bir başka ölümcül virüsle karşı karşıya kalacağını kimse hayal edemezdi. Covid-19 veya daha yaygın olarak adlandırılan koronavirüs hayatımıza tamamen beklenmedik bir şekilde geldi. Dünyanın ekonomik alanda toparlanmaya başladığı tam zamanında. Koronavirüs aşısını bulma yarışı başladı.
Uzmanlar, aşıyı geliştirmemizin yaklaşık 2 yıl alacağını söylese de, Chinese CanSino Biologics’in ilk COVID-19 aşısı denemeleri ve bir araştırma ekibi, “aşılarının nötralize edici antikorların üretimini teşvik edebileceğini ” Bununla birlikte, kimi araştırmacılara göre, aşının bir grup insanla nasıl hareket edeceği bilinmiyor. ScienceDaily haberine göre ise “Aşama 1 klinik denemeye ulaşan ilk COVID-19 aşısının güvenli olduğu, iyi tolere edildiği ve insanlarda SARS-CoV-2’ye karşı bir bağışıklık tepkisi oluşturabildiği bulundu.
Aşıların İnsanlığı Kurtarabileceğini Düşünüyor musunuz?
İlk aşı, savaş alanındaki oyunumuzu virüslerle ilerletmemize yardımcı oldu. Koronavirüsün yeni bulguları ve olası aşılama tedavileri hala uzak bir gelecek, ancak insanların tıpkı binlerce yıldır yaptığımız gibi virüslerle etkin bir şekilde mücadele etmeyi başaracağını söylemek güvenlidir.
