Ferdi Tayfur’un 1975 – 1985 Yılları Arasında Çıkardığı Albümler – 3

32 mins read
1
Muhammed Işık
Muhammed Işık

Bu bölümde dillere pelesenk olan ve Ferdi Tayfur hayranlarının bir önceki LP çalışmaları gibi baş tacı ettiği iki LP’yi inceleyeceğim. Sen de mi Leyla ve Yaktı Beni LP’leri bu yazımızın konusu olacak. Orkestrada yaylıların daha ön plana çekildiğini ve orkestraların güçlenmeye devam ettiğini, dönenim en önemli söz yazarları ile çalışıldığını, rekabet şartlarına uygun olarak eser seçimleri yapıldığını söyleyebilirim. 

Ferdi Tayfur'un 1975 - 1985 Yılları Arasında Çıkardığı Albümler – 3 1

Sen De mi Leyla LP

1983 yılına girildiği ilk aylarda Ferdi Tayfur ODEBS (Ortadoğu’nun En Büyük Sesleri) plaktan şirketinden yeni bir albümü piyasaya sürmek için hazırlamıştır. Prodüktörlüğünü kendisinin yaptığı Sende Mi Leyla Albümü, bir önceki albüm Ben de Özledim rüzgârını arkasına almıştı. Albüm yönetimini beraber birçok başarıya ulaştıkları, dönemin en iyi keman virtüözü ve albüm yönetmenlerinden Mustafa Sayan’a emanet edilmişti. 

LP’nin açılış eseri her zamanki gibi Ferdi Tayfur bestesiyle başlar. Sen de mi Leyla eseri yaylıların cümbüşü ile ve bağlama ile verilen enfes bir cevapla başlar. Yaylılarla bağlamanın karşılıklı atışmalarına bazen üflemeliler de katılır. 

“Yüzüme bakacak yüzün kalmamış/ Doğru bir kelime sözün kalmamış / Yüzüme bakacak yüzün kalmamış / Doğru bir kelime sözün kalmamış / Aklını fikrini yalan bürümüş / Sen de mi Leyla, sen de mi Leyla? / Güzel gözlerini hırs mı bürümüş? / Sen de mi Leyla, sen de mi Leyla?”

Bu giriş albümün seyrinin nasıl olacağını da belirler. Mustafa Sayan albüm yönetimlerinde olduğu gibi yine yaylıların ağı iz bırakacağı kendini göstermeye başlar.  

Albümün ikinci eseri kompozisyona uygunluğun bu çalışmada da kendini göstereceğini dinleyiciye hissettirir.  Sözleri Ali Tekintüre imzası taşıyan ve bestesini Mustafa Sayan’ın yaptığı “Can Bırakmadın” eseri yaylıların ustaca yönetimine orkestranın ahenkli uyumu ile dinleyicinin ruhunda derin izler bırakmaya namzettir. 

Ali Tekintüre döneme damga vuran, birçok dev sanatçıya eser veren en değerli söz yazarlarından biridir. Mustafa Sayan besteciliğiyle birleşip Ferdi Tayfur yorumuyla bütünleşen eserlerin dillere pelesenk olmaktan başka yolu kalmamıştır. 

“Seni senden bile fazla sevmiştim /  Ne yazık aşkımı anlayamadın / Gençliğimi çaldın sen şu ömrümün / Uğrunda ölecek can bırakmadın.”

“Bir rüzgâr misali savurup durdun / Bütün ümidimi yerlere vurdun / Bana tutacağım dal bırakmadın.”

İlk iki eseri dinleyip gardını ona göre alan dinleyiciye üçüncü eser adeta aşı nispetindedir. Yine yaylılar kendini ön plana çıkartır, Mustafa Sayan besteciliğini kendini göstermeye devam eder. Söz yazarlığında sıra Sevim Hikmet’e gelmiştir. “Seni Dilendim”  eseri albüm kompozisyonuna göre genç aşığın terkedilmiş olsa bile umudunun devam ettiğini göstermektedir. Sevdiği yalancı da olsa, gençliğini çalsa da aşk böyledir. Saplantıya dönüştürür kendisini. 

“Gözümde hasretin dinmez yağmuru / Kadere el açıp seni dilendim / Bitirdin bendeki bütün gururu / Yüz kızartıp senden seni dilendim.”

Söz yazarlığında sırayı Ahmet Selçuk İlkan almış Mustafa Sayan yine besteciliğini konuşturur.  “Bir Adım Atıp da” eseri LP’nin A kısmının sondan bir önceki eseridir. Bir önceki eserdeki ruh hali bu eserde devamlılık gösterir. Müzik altyapısı ilk üç eserle uyum içindedir. 

“Sana yoktur asla sitemim kinim /  Tanrı şahidimdir askım yeminim /  İntizar et bana canim sevgilim / Uğrunda bu cani vermezsem eğer.”

İlk dört eserdeki müzikal, şiirsel ve ruhsal uyum A kısmı biterken acaba eksen mi değiştirmektedir? Son eser yıllar önceye atıf yaparak folklorik eser hüviyetine bürünür. Halk müziği motifleri ile işlenir, uzun havaya doğru evrilir. Dinleyicilerden buna dikkat edenler albüm kapağını aralayıp Abdullah Yüce bestesi olduğunu görürlerse halk müziği dinlediklerine o zaman ikna olurlar. Ferdi Tayfur daha önce de Abdullah Yüce’den eserler okumuş, halk müziğini kendi meşrebince yorumlamıştır. Eserin sözleri Mustafa Emekli’ye aittir. 

Albümün A kısmı biterken bu eser de nereden çıkmıştır? Neden böyle bir eser seçilip okunmuş albüme eklenmiştir?

“Kalbim yaralı benim / Bahtım karalı benim / Nasıl oldu bilmedim / Görmez oldu gözlerim / Söyle bana doktor…”

Dinleyici kendince bir yorum üretebilir.  Bir dinleyici olarak iki farklı yorum ürettim. İlki kompozisyona uygun olarak aşığın sevdasından akıl hastası olduğu ve doktoruna dert yandığı şeklindeyken ikincisi ise aşığın kendisini tedavi edecek kişi olarak sevgilisini seçerek ona doktor diye hitap etmesidir. Albüm tasarlanırken ne düşünüldü bilmem lakin benim aklıma bunlar geldi. Halk müziği seçimi de sanatsal zekâ ürünü olsa gerektir. Duyguyu farklı açıdan dinleyiciye aktarırken müzik altyapısı da popüler müzikten halk müziğine dönüştürülüyor.  Estetik ve tematik albüm çalışması son sürat giderken B bölümü farklı bir bakış açısıyla dinleyiciye ulaşıyor. 

Ferdi Tayfur ile kendi söz ve bestesiyle bölümün açılışını yapıyor ve ekseni belirliyor. “Yıldızlar da Kayar”  ilk bölümün devamı olarak yorumlanabileceği gibi yeni bir başlangıç olarak da düşünülebilir.

“Yıldızlar da kayar durmaz yerinde / Solar güzelliğin kalmaz yüzünde / Sensiz can verirken son nefesimde /  Bir yudum su vermeye gelemez misin?”

B kısmının ikinci eseri tıpkı A kısmının son eseri gibi halk müziği motiflerini ruhunda barındıran bir eserken kompozisyon olarak bakıldığında aşka direk atıf yapmaz. Âşık Veysel şiirini Mustafa Sayan bestelemiş albüme eklemiştir. Peki, neden buraya? B kısmının ikinci eseri olarak bu eser neden seçilmiştir? 

“Bu dünyayı kuran mimar / Ne hoş sağlam temel atmış / İnsanlığa ibret için / Kısım kısım kul yaratmış.”

Buradan tam bir kinayeli anlam yakalamayan ikinci dizede bir nebze aradığını hissedebilir. 

“Kimi yaya kimi atlı / Kimi uçar cifte kanatlı /Dünya şirin baldan tatlı / Eyvah balı tuza katmış.”

Kısım kısım kul yaratmış ile Eyvah balı tuza katmış bir nebze de olsa aşığın sevdiğine sataşması olarak sayılabilir. 

Her ne olursa olsun albüm planlamasında ölçüye ve estetik ahenge riayet eden Mustafa Sayan buraya bu eseri laf olsun diye eklememiştir. Bunu bir sonraki eseri dinleyen hayran daha iyi anlar / kavrar. 

Ali Tekintüre bir kez daha sahne alarak bu sefer orkestrada yer alan Mehmet Şenyaylar’a sözlerini verip bestelettiği “Yolun Sonu” eserini Ferdi Tayfur’a emanet eder. 

“Saclarım ağarmış gözlerim fersiz / İçimi korku sarmış habersiz / Bir yanım uçurum bir yanım deniz / Galiba ben yolun sonuna geldim.”

Dinleyicinin imdadına yetişen bu eser B kısmının rotasında herhangi bir sapma olmadığını da ispatlar niteliktedir. 

Yıldızlar da Kayar / Mimar / Yolun Sonu birbiri ile uyum gösterir. 

Söyle Bana Doktor ile başlayan halk müziği motifli ekol acaba albüm sonuna kadar devam edecek midir? Dinleyici merak içinde dinleme diğer eseri bekler. 

O da ne? Ferdi Tayfur yine sahne alır Söyle Bana Doktor öncesine keskin bir geçiş yapar. Makas değişimi çok sert ve hızlıdır. 

“Her sözün zehirden bir damla sanki / Yürekten sevene böyle olmaz ki / Bir gün olur bana dönersin belki / Dönünce yüzüme nasıl bakarsın / Bırak bu sevgimiz tertemiz kalsın / Sen benim gönlümde kanayan yarasın / Bir gün gelir belki beni ararsın / Gelip de yüzüme nasıl bakarsın.”

Dinleyici bu keskin dönüşlerin neden kaynaklandığını veya aşığın gerçek ruh halini, iç sesinin ne söylediğini genelde son eserde gizlendiğini bilir. Sabırla son eseri de dinler.  Sözlerini Aşık Salih Korkmaz’ın yaptığı Mustafa Sayan’ın bestelediği “Seni Düşünüyorum” tüm sorulara cevap verir.

“Askın beni mecnun ettiği zaman / Bütün umutlarım yittiği zaman / Kadehim boşalıp bittiği zaman / Bir beni bir seni düşünüyorum.”

“Gönlümün acıyı tattığı yerde / Bana su feleğin çarptığı yerde/ Aksam güneşinin battığı yerde / Bir beni bir seni düşünüyorum.”

Albüm için hazırlanan lakin estetik dengeye uygun görülmediğinden başka albümlerde değerlendiren yedek eserler ve albüm genel bilgilerinden de teknik olarak bahsedelim. 

Yedek Eserler:

Bu Gece Düğün Var — söz ve müzik: Ferdi Tayfur

Utanıyorum — söz: Hülya Kaya / müzik: Mustafa Sayan

İhtiyar Dost — söz: Fethi Demir / müzik: Mustafa Sayan

Türküola Almanya baskı LP’de “Nasıl Bakarsın” ve “Söyle Bana Doktor” adlı eserler yer almadı. Bu iki eser ile beraber yedek olarak yazılan eserler, aynı yıl Türküola’dan yayınlanan “Bu Gece Düğün Var” adlı kasette yer aldı.

Yedek eserlerden “Bu Gece Düğün Var” ve “Utanıyorum” eserleri, Türkiye’de 1985 yılında Ferdifon’dan yayınlanan “Ferdifon’dan Seçmeler 1” adlı kasette yer aldı. Ayrıca “Utanıyorum” eseri bu kasette, Almanya versiyonuna göre farklı okunmuştur. “İhtiyar Dost” eseri ise Türkiye’de Tutku Müzik ve yan şirketi UMH’den yayınlanan toplama kasetlerde yer aldı.

Türküola Almanya baskı LP’de yer alan “Sen de mi Leyla” ve “Yıldızlar da Kayar” adlı eserler, Türkiye versiyonundan farklı olarak yayınlandı.

Ek bilgi olarak 1982 yapımı “Sen de mi Leyla” filminde okunan “Sen de mi Leyla” eseri, hem Odebs hem de Türküola’da yer alan okumalardan daha farklı çalınıp, okunmuş olup, sadece bu filmde yayınlanmıştır.

Ferdi Tayfur'un 1975 - 1985 Yılları Arasında Çıkardığı Albümler – 3 2

Yaktı Beni LP

1984 yılı 13 Şubat’ında dinleyicilerin ilgisine sunulan, hayranları haricinde birçok kesimden dinleyicinin de bildiği Yaktı Beni eserini de içinde barındıran bu LP daha öncekiler de olduğu gibi yine Ferdi Tayfur’un başyapıt LP çalışmalarından biridir. Her ne kadar müzik yönetim işi Mustafa Sayan’a verilmiş olsa da bir başka değerli müzik insanı Cengiz Tekin verdiği eserlerle albüme damgasını vuran bir başka isimdir. ODEBS Plaktan çıkan eseri incelemeye başlayalım. 

LP albüme ismini veren, artık gelenekselleşen kısım başı eserlerin Ferdi Tayfur söz ve bestesi olma hassasiyeti gereğince Yaktı Beni eseri ile albüm başlar. Yaktı Beni bir önceki albümlerde olduğu gibi yaylıların orkestraya hâkimiyetinin bu albümde de baskın olacağını dinleyicilere daha ilk andan aksettirir. Sözler ise albümün seyrinin ne yönde olacağını anlatması bakımından önemlidir. 

“Gözlerinin karası oldu yürek yarası / Bu gönül macerası yaktı beni.”

“Noldu Allah’ım noldu arayıp beni buldu / O da senin kulundu yaktı beni.”

Bir sonraki eser Yavuz Yılmaz ile Mustafa Sayan’ın sözlerini ortaklaşa yazdıkları ve Mustafa Sayan besteciliği ile dinleyiciye sunulan ve Ferdi Tayfur yorumuyla bütünleşen ‘Yaktı Beni’ eseri sonrası dinleyicileri kendine getiren, dikkat çektiren, ağırlığını daha ilk anda yaylıların performansıyla hissettiren Gönül Yorgunu eseri albümün genel seyrinin mitilini atan eser olarak görülebilir. Yaktı Beni ile albüm kompozisyonu belirlenirken Gönül Yorgunu ile de duygu yoğunluk ekseni belirlenmiş diyebiliriz. 

“Sebepsiz bu dargınlığımız / Günah değil mi ayrı kalmamız? / Mümkün değil sevgilim / Aşkımızı unutmamız, sevgimizi unutmamız / Önce beni sevipte, sonra bir başka oldun / Sanki kimse kalmamış gibi geldin de beni buldun.”

“Sen açtın kalbime bu kapamaz yarayı / Tanıtamadım sana beyaz ile karayı.”

Dermansız derde tutul, sev desen de unutur / Gel bende bul çareyi.”

Yaktı Beni albümünün giriş cümlelerinden birinde albümdeki Cengiz Tekin etkisinden bahsetmiştim. “Sen Mutlusun Ben Perişan” söz ve beste tarzı ile Cengiz Tekin’in tipik çalışmalarından biridir. LP de Gönül Yorgunu eseri sonrası müzik ve söz altyapısıyla uygun olan yerde eser kendine yer bulmuştur. 

“Bir gün bir köşede sızıp kalırsam / El tanımasa da sen tanır mısın? / Sorsalar sana kimdir bu diye / Bakıp yaptığından utanır mısın?”

A kısmının son iki eserini Ferdi Tayfur söz ve besteciliği ile damga vururken artık iyiden iyiye kendini hissettiren duygu yoğunluğu hız kesmez. 

Sende Bilirsin eseri yaylıların albümü esir almasını engelleyecek tarzda orkestra olarak daha dengelidir. Yaylıların baskınlığı nispeten azalırken diğer enstrümanları da belirgin şekilde duyabileceğimiz anlar olur.  Sözler gidişata uygunluk arz eder. 

Riyakâr olmanın anlamı var mı? / Beni sevdiğinde söyle yalan mı? / Bir gün düşeceksin eyvah diyeceksin / Hep böyle olmuştur sen de bilirsin.”

Yetmiyor mu benim çektiğim? / Sen hiç böyle değildin / Nedir senin bu halin / Uzaktan geçer oldun / Ne aradın ne sordun / Bensiz mutlu mu oldun.”

LP’nin A kısmının son eseri Ferdi Tayfur eserlerinde daha önce de görülmüş Türk Sanat Müziği esintilerinden bir örnektir. Ferdi Tayfur çocukluğundan beri dimağında biriktirdiği TSM ve THM motiflerini her zaman olduğu gibi yine güzelce harmanlar. 

Bağlama albümde ilk kez kendini açıkça belli eder, yaylılarla güzel bir ahenkle uyum gösterir. Daha önceki albümlerde THM formlarıyla dinleyici biraz dinlendirilirken bu kez TSM ile dinleyiciye fırsat tanınır. Yaktı Beni ile albüme sakin bir ruh haliyle başlayan dinleyici iyice hırpalanmış ve ruhen yorulmuşken bu eser imdada yetişir. Dinleyicinin ruh hali toparlanır. 

“Bir dua oldu adın /  Dudağımdan düşmüyor / Kokladığım goncalar / Tıpkı sana beziyor.”

“Menekşeler laleler / Baharı müjdeliyor / Rengarenk güzellikler / Tıpkı sana benziyor.”

B kısmı artık Ferdi Tayfur imzalı “Sensin Tesellim” ile açılır. Dinlenen ruhların yine kabartılması gerekli görülmüştür. Yine yoğun müzik ve duygu ile dinleyenler bir sonraki eserlere hazırlanır. Gönül yine hüzne kapılır. Acılar tazelenir. Adeta “nerede kalmıştık” der gibidir eser.

“Ben sana ne yapmıştım ki sen yüzünü asıp gittin / Benim kahrım yokluğuna sen bunu bahane ettin / Bir sebep göstermeden nasıl ayrılıyorsun / Sensin benim tesellim sen beni anlamıyorsun.”

Bu eser sonrası gelen ‘Söyleten Sensin’ son sürat duygu ve müzikle demlenen ruhlara yola devam hükmündedir. Müziği ve Ferdi Tayfur yorumuyla dinleyicinin dikkat kaybı yaşamasına izin verilmez. Sözlerini Gönül Şen’in yazdığı ve Mustafa Sayan’ın bestelediği eserin özellikle meyan kısımları dinlenmeye değerdir. 

“Hep köle misali zincire vurdun / Ben sana dost oldum sen düşman oldun / Sen beni kendine göre mi buldun / Hainsin diyorsam söyleten sensin.”

“Sana söylediğim sözlere kızma / Sitem ediyorsam ettiren sensin /Senden çektiklerim yetti canıma / Zalimsin diyorsam söyleten sensin.”

Tıpkı A3 eserinde olduğu gibi B3 eseri de Cengiz Tekin imzalıdır. Kısımların ortasında kendisine yer bulan bu değerli bestekâr yine A kısmında olduğu gibi söz ve besteciliği ile nasihat makamından ustalığını konuşturur. “Çok İyi Düsün” eseri beste yönünden albüm ile uyum içinde olduğu gibi Cengiz Tekin besteciliğine iyi bir örnektir. Kompozisyon yönünden bakılacak olursa sitemden sonra maziyi hatırlama olarak yorumlanabilir. Bu açıdan bakıldığında Yaktı Beni den sonraki eser de olabilirdi. Lakin yine estetik planlama ile dinleyeni de yorumcuyu da geçmişe götürür. 

“Yaşanan mazi var unutamazsın / Yabancı kollarda sen dolaşamazsın / Gururun bırakmaz ağlayamazsın / Bir dost bir arkadaş gerek insana.”

“Gidersen kahrolup yıkılacağım / Acılar seline karışacağım / Bu askın yolunda kaybolacağım / Ayrılık zor gelir seven insana.”

Sitem sonrası maziye geri dönüp sevdiğine gitme diye yalvarıp nasihat ettiğini tekrar anımsayan aşığın bir sonraki düşüncesini de “Günahı Bana Kaldı” olarak mimlemek albüm çalışması yapan ekibin yine bir başka başarısı olsa gerektir. Sözlerini İlkan San’ın yazdığı Mustafa Sayan’ın bestelediği eser Ferdi Tayfur yorumuyla muhteşem bir hüviyete bürünür. 

“Gönlüm ask deryasında / Sürüklenen bir saldı / Senin essiz varlığın / Tutunduğum tek daldı.”

“Titreyen bedenini / Kollarımda sıkarken / Benim olsun dediğin / Günahın bana kaldı.”

Daha önceleri de çok defa yazdığım gibi son eserler sonuç kısmı hükmünde olup albümün genel toparlayıcılığını yaparken bir nevi ana fikri de vermektedir. Bu LP de bu anlamda vazife Cengiz Tekin’e verilmiştir.  “Zamanı mıydı” eseriyle albüm sona ererken dinleyici genel kompozisyondan koparılmaz, his kaybı yaşamasına izin verilmez. Son eser bir önceki eserlerin yüklediği duygu yoğunluğunu bir nebze alırken ayrılık acısının oluşturduğu duyguyu belli bir seviyede tutmaya özen gösterir. 

“Senin varlığına alışmış iken / Sonsuz mutluluğa kavuşmuş iken / Bütün dertlerimi unutmuş iken / Bırakıp gitmenin zamanı mıydı?”

“Mutluluk resmimiz soldu elimde / Adın hıçkırığa dondu dilimde / Beni terk etmenin / Beni terk etmenin zamanı mıydı?”

“Dön desem sana dönmeyeceksin / Sev desem yeniden sevmeyeceksin / Ne hallere düştüm bilmeyeceksin / Bırakıp gitmenin zamanı mıydı?”

LP’ de kendine yer darlığı sebebiyle yer bulamayıp yine ODEBS Plaktan aynı tarihlerde çıkan kaset versiyonunda kendine yer bulan eserleri de not olarak düşeyim. Bu eserler de altyapı ve yorum olarak albümdeki eserlerle aynı seviyededir. 

LP’de Yer Almayıp, Kasette Yer Alan Eserler:

Benim Hayatım — söz ve müzik: Cengiz Tekin

Herkes Öğrensin — söz: Ali Tekintüre / müzik: Mustafa Sayan

Teknik olarak bu eserlerin nerede yer aldığını ayrıntılı şekilde belirtmek gerekirse;

Bu eserler, Türküola Yaktı Beni LP versiyonunda da mevcut olmayıp, Türküola’dan aynı tarihte yayınlanan “Kurtuldum” adlı LP’de yer almışlardır. “Sana Benziyor” isimli eser, Türküola baskılarda “Menekşeler Laleler” ismiyle yer almıştır. Ek bilgi olarak “Yaktı Beni” adlı eser, 1983 yapımı Yaktı Beni filminde, LP ve kaset versiyonlarından farklı okunmuştur. “Sen de Bilirsin” adlı eserin ise 1983 yapımı “Yaktı Beni” ve 1984 yapımı “Yıldızlar da Kayar” filmlerinde introsu da mevcuttur. Bu intro sadece bahsi geçen filmlerde yer almıştır.

Bir önceki yazı

1 Comment

  1. Sende mi Leyla ve Yaktı Beni lp ları incelediğiniz bu yazı tıpkı diğer yazılarınız gibi gayet aydınlatıcı ve akıcı olmuş. Serinin devam projesi varsa 85-95 arası çıkan albümlere de değinilmesini isterdim. Ferdi Tayfur u Ferdi Tayfur yapan eserler 75-85 arası çıkmış olabilir ama benim düşünceme göre onu arşa çıkaran eserler sonraki yılların eserleri. Bir inceleme yazısı daha düşünürseniz içimde bir his var albümüne özellikle ekstra özen göstermenizi isterim. Saygılarımla.

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Comment moderation is enabled. Your comment may take some time to appear.