Çay üzerinden yapılan tartışma sürüyor çay ithalatı ihracatı geçti

7 mins read
Çay üzerinden yapılan tartışma sürüyor çay ithalatı ihracatı geçti
Çay üzerinden yapılan tartışma sürüyor çay ithalatı ihracatı geçti

Tır devrildi, İran’dan çayın başkenti Rize’ye tonlarca çay getirildiği görüntülenmiş oldu

Çay üzerinden yapılan tartışma sürüyor çay ithalatı ihracatı geçti
Çay üzerinden yapılan tartışma sürüyor çay ithalatı ihracatı geçti

7 Haziran günü Rize’nin İkizdere ilçesi Sivrikaya mevkinde meydana gelen kazada bir TIR devrildi, şoförü yaşamını yitirdi. TIR’da bulunan bir kişi de yaralandı. Çığ Tüneli civarında devrilen tırın İran’dan geldiği ve  Rize’ye tonlarca çay getirdiği ortaya çıktı. Devrilen tırın yükünün 21,2 ton kuru çay olduğunun anlaşılması büyük tepki çekti…

CHP Artvin Milletvekili Av. Uğur Bayraktutan, konuyu meclis gündemine taşıdı. Bayraktutan, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’a şu soruları yöneltti:

“İlgili tırdaki kuru çay hangi ülkeden gelmektedir? Hangi firmadan ne kadar ücret karşılığı alınmıştır? Ülkemizdeki çay üreticilerinin çayı ellerinde kalırken, kota ve kontenjan uygulanırken, özel sektöre mahkum edilip düşük fiyattan çayını satmak zorunda bırakılırken; ilgili ithalat hangi gerekçeyle yapılmıştır? Ülkemizde 2020 yılında yapılan kuru çay ithalatı kaç tondur? Hangi ülkelerden, hangi firmalara ne kadar ücret ödenerek yapılmıştır?”

Geçtiğimiz şubat ayında ise Rize Ticaret ve Sanayi Odası dikkat çekici bir açıklama yaptı. Yapılan açıklamada Rize Çay İhtisas Gümrüğü verilerine göre ülkemizde çay üretiminin yüzde 67’sinin yapıldığı Rize’nin 2019 yılında 17 bin 269 ton kuru çay ithalatı ile en çok çay ithal eden il olduğu belirtildi. Oda başkanı Şaban Karamehmetoğlu, “Rize olarak çay ihraç etmenin peşine düşmüşken, dışarıdan çay ithal ediyor olmamız pek hoş bir durum değil” diyerek de durumun ne kadar ciddi olduğuna dikkat çekti….

Çay ithalatı rakamlarına bakıldığında da durumun ciddiyeti açıkça görülüyor. 2015 yılında 18 milyon dolar değerindeki 6 bin ton çay ithalatı söz konusuyken 2016 yılında 41 milyon dolar değerinde 15 bin ton çay ithal edilmiştir. İthal edilen çay miktarı bir yılda neredeyse 3 kat artmış. İlerleyen yıllarda ise rakamlardaki artış devam etmekte, 2017 yılında 60 milyon dolar değerinde 22 bin ton, 2018 yılında 39 milyon dolar değerinde 15 bin ton, 2019 yılında 39 milyon değerinde 19 bin ton, 2020 yılının ilk üç ayında da 12 milyon dolar değerinde 5 bin ton çay ithalatı olmuştur. İthal edilen çayların yüzde 82’si Sri Lanka’dan, yüzde 8’i Kenya’dan, yüzde 4’ü de Hindistan’dan, geri kalanları ise İran, Vietnam, Hollanda olmak üzere birçok ülkeden sağlanmaktadır. Artan ithalat rakamlarıyla birlikte gümrük vergisi oranı yüzde 145 ile en yüksek ürünlerden birisi olan çayda hazineye gelir sağlamanın kolaycı bir yolu olarak okunabilir.

Kendi kendine yeterliliğin yüzde 99 olduğu bir ülkede ithalat oranındaki bu artış kuşkusuz çay üreticisinin nasıl gözden çıkarıldığını bir kez daha gözler önünde seriyor. Bu demek oluyor ki ülkemize yasal yollarla giren ciddi bir ‘yabancı çay’ söz konusu. Yani üreticiye verilmeyen destekler başka ülkelerin kasasına giriyor.

Tüm bunlar ortadayken üreticiler şu soruları soruyor: “Bizim binbir emekle ürettiğimiz, topladığımız çayımızı neden içmiyorlar da dışarıdan çay getiriyorlar?” Öyleyse neden Doğu Karadeniz Bölgesi için hayati bir ürün olan çayda üreticinin alınterinin karşılığı verilmiyor?

ÇAYKUR’un kapasitesi bile tam olarak kullanılmadan üretici kota ve kontenjan altında eziliyor? Üreticiler çayını özel sektöre ucuza satmaya neden mecbur bırakılıyor? ÇAYKUR, zarar nedeni olarak açıkladığı satışını yapamadığı çayları satmak için yeni yollar bulmak yerine neden her yıl artan oranda çay ithalatı yapıyor?

Bu sorulara acilen yanıt bekliyoruz. Çay üretiminin hâlâ yüzde 50-55’ini alan, yaş çay taban fiyatı açıklayan devlet ve ÇAYKUR, çay üretimini gözden çıkarıp çıkarmadığını açıkça yanıtlamalıdır.

(1) Bu kazayı gündeme taşıyan Rizenabız internet sitesi, Kuzey TV haberleri ve haberi yapan Çağdaş Gazeteciler Derneği Rize Şubesi Başkanı Gençağa Karafazlı’ya ayrıca teşekkür etmek gerekir. Olayın peşini bırakmayan ve gündeme taşıyan özel haberleri bugün bu sorgulamalara vesile olmaktadır.

(2) Mehmet Erdoğan yaptığı açıklamada, tırın Özyaşarlar Ltd. Şirketi’nin taşıyıcılığını yaptığı, Adana menşeli HMK Tütün Mamülleri Şirketine ait 21.245 kg. kuru çayın İran’dan Ağrı Gürbulak Sınır Kapısı’nda gümrük işlemine müteakip Rize Çay İhtisas Gümrük Müdürlüğü’ne sevki sağlamak üzere yola çıktığı bilgisini vermiştir.

FİKRİKADİM

The ancient idea tries to provide the most accurate information to its readers in all the content it publishes.

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Comment moderation is enabled. Your comment may take some time to appear.