Kabaklamadan Para Kesesi Dikmeye, Azerbaycanlıların Ramazan Adetleri

9 mins read
Azerbaycanlıların Ramazan Adetleri

Kabaklamadan Para Kesesi Dikmeye, Azerbaycanlıların Ramazan Adetleri

Azerbaycanlıların Ramazan Adetleri

Urumiye’den Erdebil’e kadar ülkenin kuzeyindeki Azerilerin, mübarek Ramazan ayı için güzel adet ve törenleri vardır. Onlar kabaklama adetiyle Ramazan’ı karşılarlar, eve bereket gelsin diye kese dikerler ve Ramazan yemeklerini kurban etinden hazırlarlar.

Kabaklama Töreni

Yüzlerce yıldır ülkenin kuzeyinde yaşayan Azeriler Ramazan ayının yaklaşmasıyla “Kabaklama” ayini düzenlerler. Bu adete göre onlar Ramazan’dan üç ya da on gün öncesinden itibaren oruç tutarak onu karşılarlar. Bu mübarek ayı karşılamak sadece oruç tutarak değildir. Onlar Ramazan’ın yaklaşmasıyla, temizlik yapmaya başlarlar; evlerini ve camilerini bir aylık ibadet ve kulluk için hazırlarlar. Bu bölgenin özellikle de köylü kadınların arasında ev temizliği oldukça önemlidir, çünkü onlar Ramazan ayının başlangıcında pak ve temiz olmayan bir evin Allah’ın ayının getireceği hayır ve bereketten uzak düşeceğine inanırlar. 

Kurban Etiyle Ramazan Yemeği pişirmek

Doğu Azerbaycan’ın bazı bölgelerinde, her ailenin kendi bütçesine uygun olarak bir hayvan kurban etmesi ve onun etinden Ramazan ayı boyunca yemek pişirmek için istifade etmesi adettir. Onlar bu yaptıklarının evlerine bir bereket getireceği inancıyla sahur ve iftar öğünlerini bu kurbanın etiyle hazırlanmış olan yiyecekler ile hazırlarlar. Elbette, bu diyarın sakinlerinin iftar sofrasında iki yiyecek zaruridir ve o da hurma ile tuzdur. Doğu Azerbaycanlıların inancına göre Hazreti Ali kendi orucunu hurma ve tuz ile açardı ve bu esasa göre onların sofrasında da bu yiyecekler olmalıdır.

Aynada Yüzünü Görmek

Ülkenin kuzeybatı bölgesinde gökte hilalin görülmesinin ardından, aynaya bakmak ve peygamberimiz ve onun âline salat ve selam göndermek adettir. Hala da eskilerin bir çoğu kendilerini aynada gördükten ve salavat getirdikten sonra, kötülükten uzak olmak için aynayı kendilerinin ve ailelerinin etrafında gezdirirler. Bu adet müminlerin kalbinin Ramazan ayında ayna gibi saf ve kirlerden uzak olması gerektiği inanışına dayalıdır.

Ovbaş-dan (Külhanbeylik) Adeti

Çoğu kültürlerde, komşuları ve mahalleliyi sahura uyandırmak yaygın bir adettir. Ülkenin kuzeybatısı sakinlerinin kültüründe de “Ovbaş-dan” (Külhanbeylik) adı verilen sahura kaldırma adeti yapılır. Geçmişte köylü insanlar sabahın ve sabah ezanının vaktini “Ülkerler” diye adlandırdıkları yıldızların hareketinden tayin ederlerdi. Bu bölgede sahura kalkmak cami müezzininin dualar okuması ve davul çalınmasına ek olarak, evlerin duvarına zincirimsi aletlerle vurulması yoluyla yapılır.

Geline Tabak Orucu Sunma

Azerbaycanlıların özellikle doğu kesiminin diğer bir adeti, kızlarını ya da oğullarını yeni evlendirmiş olan aileler için “Tabak orucu” adetinin icrasıdır. Bu adete göre, damat ailesi bir sepet ya da tabağa, birkaç elbise, şal, başörtüsü, tatlı ve meyve çeşitlerini dizer ve kız evine götürüp Ramazan hediyesi olarak takdim eder.

“Tere Helvası” ve “Yağlı Fetir” (Yağlı Mayasız Ekmek) Pişirme

Azeri kadınları sofrayı renkli yemeklerle süslemek ile bilinirler. Onlar bu ayda  her şeyi dört dörtlük yaparlar. Ramazan ayının başında pişirilip iftar sofrasına getirilen yiyeceklerden biri “Tere Helvası” olarak bilinen Ramazan ayına mahsus bir helvadır.

Bu bölgeye ait olan “Yağlı Fetir” (Yağlı Mayasız Ekmek) de Bu aya mahsus meşhur bir başka yiyecektir ve ülkenin kuzeyindeki Azerilerin çoğunun sofrasında görülür. Eğer birisi bu ayda bir adakta bulunmak ya da bir hediye vermek isterse bu yöresel ekmeği adak için hazırlar. Onların inanışına göre bu ekmeği yeyince daha az acıkılır.

Mescitlerde Para Kesesi Dikme

Ülkenin kuzeyinde yaşayan Azerilerin arasında revaçta olan adetlerden birisi, kese dikme adetidir. Bu adet farklı bölgelerde biraz değişiklikle yapılır. Bzı bölgelerde, kadınlar Ramazan ayının son Cuma gününde camiye giderler ve her aile yeni bir kumaş parçasıyla kendilerine adına bereket kesesi dedikleri bir kese dikerler. Onlar gelecek yıla dek parasız kalmayacakları inanışıyla  kesenin içine birkaç tane madeni para bırakırlar ve üzerine dua okurlar.

Batı Azerbaycanlı kadınlar da Ramazan’ın İbn-i Mülcem’in Kısas günü diye adlandırdıkları 27. gününde, camilerde toplanır Murat Kesesi ya da İbn-i Mülcem’ e Lanet Kesesi adında bir kese dikerler. Onlar bu keseye her bir dikiş vuruşta İbn-i Mülcem’e lanet okuyup beddua ederler.

Çocuk Sahibi Olma Duası

Doğu Azerbaycan’ın bazı köylerinde, Ramazan ayının son Cuma gününde, çocuğu olmayan kadınlar akşam vakti camiye giderler; iki rekat hacet namazı kıldıktan sonra, mahalle sakinlerinden Fatıma adındaki 7 kadının evinin kapısına giderler ve onlardan bir parça kumaş hediye alıp onlarla adına Fatıma’nın Gömleği dedikleri bir çocuk elbisesi dikerler. Gömlek ertesi yıla dek, gelecek Ramazan ayına kadar kesinlikle bir çocukları olacağı inanışıyla evde saklanılır.

Kabir Ehli İçin “Arafat Akşamı” Adeti

Azerilerin bir başka adeti, “Arafat Akşamı” adetidir.Bu günde onlar kabir ehlini ziyarete gider, Ramazan bayramı için gerekli olan şeyleri ve yiyecekleri hazırlarlar. Bu yöre sakinleri bu günde kendi ölülerinin kabri başına giderek, mezarı yıkarlar, onların affedilmeleri için Kur’an’dan ayetler ve Fatiha okurlar, helva, hurma ya da kurban gibi adaklarda bulunurlar

Kaynak Link: life.irna.ir/news/83766620/

Farsça’dan Çeviren: Ersin SELÇUK

Ersin Selçuk

Ersin Selçuk, Dicle Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı Öğretim Görevlisi, 1969 İstanbul doğumlu, Evli, dört çocuk babası

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Comment moderation is enabled. Your comment may take some time to appear.